جواب خودارزیابی درس سوم علوم و فنون دهم
1- در بیت های زیر، نمونه های واج آرایی را بیابید.
سرو را بین بر سمـاع بلبـلان صبـح خیـز همچو سرمستان به بستان، پای کوب و دست زن خاقانی
واج آرایی صامت های /س/پ/ و مصوت آ
گو بهار دل و جان باش و خزان باش، ار نه ای بسا باغ و بهاران که خزان من و توست هوشنگ ابتهاج
واج آرایی صامت های / ن / ت / و مصوت آ
سـر ارادت مـا و آستان حضـرت دوست که هر چه بر سر ما میرود، ارادت اوست حافظ
واج آرایی صامت های / س/ ت/ و مصوت آ
ای تکیه گاه ِ و پناه/ زیباترین لحظه های / پر عصمت و پر شکوه تنهایی و خلوت من! ّ
ای شط شیرین پر شوکت من! مهدی اخوان ثالث
واج آرایی صامت های/ت/ ن/ ش/
2- در اشعار زیر، آرایۀ تکرار (واژه آرایی) را بیابید.
عمر ما را مهلت امروز و فردای تو نیست من که یک امروز مهمان توام، فردا چرا؟ شهریار
امروز/فردا/تو
دل اگر خدا شناسی همه در رخ علی بین به علی شناختم من، به خدا قسم، خدا را شهریار
یاد / تو
زمانه قرعه نو می زند به نام شما خوشا شما که جهان میرود به کام شما هوشنگ ابتهاج
شما
گر تـو گرفتـارم کنی، مـن با گرفتاری خوشـم ور خوار چون خارم کنی، ای گل! بدان خواری خوشم ابوالقاسم حالت
خار / خوار
گر م باز آمدی محبوب سیم اندام سنگین دل گل از خارم برآوردی و خار از پای و پای از گل سعدی
خار / پای
بی عمر زنده ام من و این بس عجب مدار روز فراق را که نهد در شمار عمر حافظ
عمر
پای استدلالیان چوبین بود پای چوبین سخت بی تمکین بود مولوی
پای / چوبین
از ننگ چه پرسی که مرا نام ز ننگ است وز نام چه پرسی که مرا ننگ ز نام اسـت حافظ
ننگ/ چه پرسی/ مرا/ نام
گر اظهـار پشیمانی کنـد گردون مشو ایمـن که بدعهد از پشیمانی، پشیمان زود می گردد صائب
پشیمانی
یک عمر پریشانی دل، بسته به مویی است تنها سر مویی ز سر موی تو دورم قیصر امین پور
سر / مویی
هر کجا دردی است درمانیش هست درد عشق است آنکه درمانیش نیست سلمان ساوجی
درد / درمان / است
3- غزلی از دیوان حافظ بیابید که نمونه مناسبی برای کاربرد واج آرایی و واژه آرایی باشد؛ سپس مشخص کنید، کدام واج ها و واژه ها در ایجاد این آرایه ها، مؤثّر هستند.
