تشبیه دارای چهار پایه است که به آنها پایه های تشبیه گویند.

1 ـ مشبه :

چیز یا کسی که قصد مانند کردن آن را داریم.

 2 ـ مشبه بِه۫ (کسر ب و ساکن هـ) :

چیز یا کسی که مشبه به آن مانند می شود

3 ـ وجه شبه :

ویژگی یا ویژگی هایی مشترک میان مشبه و مشبه به

 4 ـ ادات :

واژه هایی که نشان دهنده ی پیوند شباهت هستند. کلماتی معمولا شبیه :

چون ، چو ، همچو ، مثل ، مانند و غیره

 در مثال بال :

علی	مثل	بید	می لرزید
مشبه	ادات	مشبه به	وجه شباهت

در این قسمت مشبه و مشبه به را طرفین تشبیه می گویی.

برای فهمیدن و درک بهتر تشبیه باید یه سراغ مشبه به (بید) رفت که مهمترین پایه ی تشبیه است، زیرا وجه شباهت (لرزیدن) از آن گرفته می شود.

وجه شباهت (لرزیدن) معمولا باید در مشبه به بارزتر و مشخص تر باشد.

نمونه 3

شبی چون چاه بیژن تنگ و تاریک

چو بیژن در میان چاه ، او من

منوچهری

شبی	چون	چاه بیژن	تنگ و تاریک
مشبه	ادات	مشبه به	وجه شباهت

نکته 1

حتما نباید پایه های تشبیه مرتب و به ترتیب بالا در شعر به کار رود و می تواند پراکنده هم باشد. که البته در بعضی موارد تشبیه را زیباتر هم می کند.

 نمونه 4

بلم آرام چون قویی سبکبار

به نرمی بر سر کارون همی رفت

توللی

بلم	آرام	چون	قویی
مشبه	وجه شباهت	ادات	مشبه به

 و یا :

 گفتا برو چو خاک تحمل کن ای فقیه

یا هرچه خوانده ای همه در زیر خاک کن

سعدی

چو	خاک	تحمل کن	فقیه
ادات	مشبه به	وجه شباهت	مشبه

 نکته 2

ممکن است چهار پایه ی تشبیه در یک بیت پراکنده باشد.

 نمونه 5

آن چشم دل فریب تو اندر سپیده روز

چون ماه روشن است در اعماق شام من

آن چشم	دل فریب	چون	ماه روشن
مشبه	وجه شباهت	ادات	مشبه به

 نکته 3

ممکن است در یک بیت، در هر مصراع دو تشبیه جدا وجود داشته باشد.

نمونه 6

لبت تا در لطافت لاله سیراب را ماند

دلم در بی قراری چشمه ی سیماب را ماند

مصراع اول

لبت (لب تو)	لطافت	لاله ی سیراب	ماند
مشبه	وجه شباهت	مشبه به	ادات

مصراع دوم :

دلم	در بی قراری	چشمه سیماب (جیوه)	ماند
مشبه	وجه شباهت	مشبه به	ادات

 

sheybani58.blogfa.com