1 کنش وکنشگر راتعریف کنید:پاسخ:فعالیتی آگاهانه وارادی که انسان انجام می دهد کنش انسانی است.انسانی که کنش

انجام می دهدکنشگراست.

-2 فعالیت های انسان با فعالیت های سایرموجودات زنده چه تهاوتی دارد؟پاسخ:فعالیت های حیوانات برمبنای

غریزه است ولی انسان غیرازفعالیت های غریزی دارای فعالیت هایی است که آگاهانه،ارادی،هدف دار،معناداراست

ودرموقعیت های مختلف زمانی ومکانی متفاوت است.

-3 کنش های انسان دارای چه ویژگی هایی است؟باآگاهی انجام می شودومی داندکه چکارمی کند.براساس خواست

،اراده ،میل وباتصمیم خودانجام می دهد.برای رسیدن به مقصدوهدفی انجام می دهدوفعالیت های انسان دارای معنا ومفهوم

است.)آگاهانه،ارادی،هدف دار،معنادار است.(هرکنش انسانی ممکن است درموقعیت های زمانی ومکانی متفاوت معانی

متفاوتی داشته باشد.

-4 شک وتردید هنگام اتخاذتصمیم ،نشان دهنده کدام یک ازویژگی های کنش انسانی است؟پاسخ:

وجوداراده

-5 آیاممکن است یک کنش انسانی چندین معناداشته باشد؟مثال بزنید:بله گاهی ظاهرکنش یکسان است ولی اطرافیان

معانی متفاوتی ازآن برداشت می کنند.هرکنش انسانی درطرف زمانی ومکانی ،معنای خاصی ممکن است داشته باشد.مثال

دانش آموزدرکالس انگشت اشاره خودراباال می برد ممکن است سوال داشته باشد.ممکن است درخواست خروج ازکالس

داشته باشد وممکن است قصددیگری داشته باشد.لبخندگاهی معنای تشکرداردگاهی معنای ترحم وگاهی معنای تمسخر و..

-6 کنش انسانی با آگاهی چه ارتباطی دارد؟پاسخ: تاآگاهی وجودنداشته باشد کنشی انسانی صورت نمی گیرد.کنش

هایی که خارج ازآگاهی ونیت هستند جزءکنش های غیرانسانی به حساب می آیندمثال اگرضربه چکش به انگشت مان

برخوردکندوناگهان صدایی دردآلود سردهیم،این نغمه دردآلود کنشی انسانی نیست بلکه بازتابی طبیعی وغیرارادی است.

-7 عدم شناخت آثار وپیامدهای کنش انسانی چه تاثیری برزندگی اجتماعی مادارد؟مثال بزنید:بی توجهی به

پیامدهای کنش های انسانی منجربه پشیمانی وآسیب می شود.

-8 آیا همه پیامدهای کنش وابسته به آگاهی واراده ی انسان هااست؟ پاسخ:خیر.برخی ازپیامدهای کنش های

انسان ،جنبه غیرارادی وغیرانسانی)طبیعی (دارند.مثال کنش سیگارکشیدن پیامدبیماری رابه دنبال دارد که کنشگربه دنبال

رسیدن به آن نبوده واراده ی درخصوص آن پیامدطراحی نکرده است.

-9 آیا پیامدهای کنش انسانی از جنس کنش هستند؟ پاسخ : برخی از پیامدها که وابسته به اراده کنشگرهستندبله

وبرخی ازپیامدها که غیرارادی وطبیعی هستند خیر

11 -انواع پیامدهای کنش های انسانی را بنویسید: پاسخ:1 -پیامدهای ارادی وابسته به اراده کنشگرکه توسط

کنشگرقابل کنترل است ولی احتمالی است وممکن است تحقق پیدانکند.2 -پیامدارادی وابسته به اراده دیگران که دیگران با

واکنش نسبت به کنش کنشگر ،ایجادمی کنند.البته احتمالی هستند وممکن است اتفاق نیفتند.3 -پیامدهای غیرارادی که جنبه

طبیعی وقطعی دارندوکنشگردرصددایجادآن نبوده است ولی حتما اتفاق می افتند.

11 -پیامدهای ارادی کنش انسانی با پیامدهای غیرارادی کنش انسانی چه تهاوت هایی دارند؟ پاسخ :

پیامدهای ارادی احتمالی هستندکه ممکن است روی دهند وممکن است روی ندهندولی پیامدهای غیرارادی قطعی وحتمی

هستند وتحت کنترل انسان نیستند.

12 -انواع پیامدهای کنش ورزش کردن رابنویسید:کسب سالمتی پیامدارادی وابسته به اراده

کنشگراست.کسب مدال ورزشی پیامد ارادی وابسته به اراده دیگران است. سوزاندن چربی وانرژی پیامدغیرارادی آن است.

13 -انواع پیامدهای کنش سیگارکشیدن رابنویسید: سرگرمی پیامدارادی وابسته به اراده کنشگراست.جلب

توجه پیامد ارادی وابسته به اراده دیگران است. بیمارشدن پیامدغیرارادی آن است.

14 -انواع پیامدهای کنش رعایت حیا رابنویسید: تامین نیازروحی وروانی پیامدارادی وابسته به اراده

کنشگراست.کسب امنیت پیامد ارادی وابسته به اراده دیگران است. تغییرات روانی پیامدغیرارادی آن است.

15 -انواع پیامدهای کنش کنترل خشم رابنویسید: حفظ آرامش شخصی پیامدارادی وابسته به اراده

کنشگراست.میزان پذیرش دیگران یا کاهش پرخاشگری پیامد ارادی وابسته به اراده دیگران است. کنترل ضربان قلب

پیامدغیرارادی آن است.

16 -مهووم جمله زیرچیست:"آدمی درگرو عمل خویش است."پاسخ:معیارآدمی به عاقبت اندیشی

درخصوص رفتار واعمالش است.

17-در کالس جامعه شناسی یک، انواع کنش های انسانی که از ابتدای جلسه ی امروز انجام داده اید را

مشخص کنید.

قدم زدن در کالس ونشستن:کنش فردی _ حضور و غیاب دبیر:کنش اج ماعی ت _ پرسش و پاسخ دبیر با تعدادی از دانش

آموزان:کنش اجتماعی .فکرکردن:کنش درونی

18-چند کنش غیرانسانی در محیط مدرسه مثال بزنید؟

تابش نور خورشید _ رشد گیاهان باغچه _بارش باران

19-چگونه ممکن است کنشی از انسان سرزند ولی کنش انسانی به حساب نیاید؟ مثال بزنید.

گاهی ممکن است انسان حرکت و کنشی داشته باشد که نسبت به آن آگاهی و برنامه ریزی ندارد مثالً به صورت نا آگاهانه احساسات

خود را در قالب جمالتی از روی هیجان به زبان اورد.باضربه ای به انگشت خودبزندوناخواسته باالنسی ریتمیک یا نغمه ای خاص

سردهد.

21 اجزا و وی- ژگی های یک کنش انسانی را در قالب یک مثال توضیح دهید.

چون احساس تشنگی می کنم برای رفع آن اجازه می گیرم از کالس خارج می شوم به حیاط مدرسه رفته آب می خورم و به کالس

باز می گردم.رفع تشنگی هدف من است.اراده می کنم تشنگی خود را در حین تدریس معلم رفع کنم)ارادی بود اجازه ن(با انگشت

می گیرم)معنا دار بودن(آگاهی دارم که برای رفع تشنگی باید از کالس خارج شد و چون در حضور معلم هستم بدون اجازه از

کالس خارج نمی شوم)تناسب داشتن با موقعیت زمانی،مکانی و اجتماعی(

21-کنش انسانی در کالس مثال بزنید که معنای متهاوتی داشته باشد؟

باال بردن انگشت اشاره:معنای اجازه گرفتن جهت خروج از کالس،سوال پرسیدن از دبیر،اعتراض نسبت به موضوعی و....

22-پیامد های کنش حضور شما در کالس در شکل ارادی و غیرارادی)قطعی( آن را بنویسید.

کسب اطالعات علمی ،پیامدی ارادی و نگاه به قاب عکس کنار تابلو کنش طبیعی

23 در - نظام اقتصادی کنشی ارادی مثال بزنید که پیامدی غیرارادی به دنبال داشته باشد؟

خرید خانه کنشی ارادی است که منجر به پیامد غیر ارادی افزایش تقاضا و افزایش قیمت می شود.

24-در فعالیت های پزشکی کنشی ارادی مثال بزنید که پیامد های غیر ارادی به دنبال داشته باشد؟ احی مل جرع

بینی کنشی ارادی است که ممکن است عفونت و بدشکل شدن بینی از پیامد های غیر ارادی آن باشد.

25-کنش فردی با کنش اجتماعی چه تهاوتی دارد؟

کنشی که دیگران را تحت تاثیر و واکنش قرار می دهد کنش اجتماعی است و کنشی که تاثیری در دیگرا ن نداشته و شخصی است

کنش فردی به حساب می آید.

26 - کنش انسانی با کنش غیرانسانی چه تهاوت هایی دارد؟

کنش طبیعی با اراده ،آگاهی و برنامه ریزی انسان بدست نمی آید وخارج از کنترل اوست ولی کنش انسانی آگاهانه ، ارادی،هدف

دار،معنا دار ومتناسب با زمان و مکان واجتماع است.

27-پیامد های ارادی یک کنش انسانی با پیامد های غیر ارادی کنش انسانی چه تهاوت هایی دارد؟

پیامد های کنش انسانی از قبل مشخص،هدف گذاری شده،با برنامه و انسانی است.ولی پیامد های غیر ارادی غیر انسانی طبیعی عی ،،قط

وخود به خود می باشد و از قبل نسبت به آن ها شناسایی صورت نگرفته است.

28 هر کنش - انسانی چه پیامدهایی به دنبال دارد؟

-1 پیامدهای ارادی و برنامه ریزی شده )پیامدهایی اند که برای رسیدن به آن برنامه ریزی می کنیم مثل : سحرخیزی برای مطالعه

درس(

-2 پیامدهای غیرارادی: پیامدهایی هستند که به صورت خود به خود و طبیعی در کنار پیامدهای ارادی بوجود می آید مثل:

سحرخیزی و استفاده از هوای پاک آن

2درس خالصه

کنشی که دیگران رامتاثرکند کنش اجتماعی است. پدیده اجتماعی: مجموعه ای از کنش های اجتماعی وپیامدهای آن.

وقتی کنش فردی ،اجتماعی می شودارزش وهنجارپدید می آیند.

هنجاراجتماعی:شیوه ی انجام کنش اجتماعی که مورد قبول افرادجامعه است.

ارزش اجتماعی:پدیده های مطلوبی که موردپذیرش همگانی اند ونسبت به آنها تمایل وجوددارد.

جامعه پذیری:به فرایندی که برای مشارکت درزندگی دنبال می کنیم.)فرایندی که مارا با ارزش هاو هنجارها ونقش ها آگاه

می کند.( باکنش اجتماعی هنجارها وارزش ها ی اجتماعی شکل می گیرند.با کنش های اجتماعی ارزش ها وهنجارها

تداوم می یابند.

تمام پدیده های اجتماعی از طریق کنش اجتماعی شکل می گیرند،پس تمام پدیده های اجتماعی معنادارند وبه تدریج ازبه

وجودآورندگان خودمستقل هستند. هرپدیده اجتماعی فرصت ساز ومحدود کننده است.

سواالت درس دو

-1 کنش اجتماعی چیست؟ پاسخ:کنشی انسانی که دیگران راتحت تاثیر قرارمی دهد.

-2 برای کنش های بیرونی وکنش های درونی مثال بزنید: پاسخ: نشستن،راه رفتن،غذاخوردن کنش هایی بیرونی

هستند.فکرکردن،غصه خوردن،پشیمان شدن،امیدوارشدن کنش هایی درونی هستند.

-3 برای کنش های فردی واجتماعی مثال بزنید: پاسخ:قدم زدن،مسواک زدن،فکرکردن کنش هایی فردی

هستند.سالم کردن،تدریس کردن،پاسخ دادن کنش هایی اجتماعی هستند.

-4 آیا کنش های اجتماعی حتمابایددرحضورفیزیکی دیگران صورت گیرد؟ مثال بزنید:خیر.رعایت مقررات

حتی بدون حضوردیگران نیزکنشی اجتماعی محسوب می شود. دیگران اگرفیزیکی هم حضورنداشته باشند حضورذهنی

برای کنشگرمیتوانند داشته باشند وبرکنش های او تاثیرخواهندداشت.

-5 آیا کنش هایی که درحضوردیگران ولی بدون توجه به آنوا اتهاق می افتدکنش اجتماعی اند؟

پاسخ:کنشی که موجب ایجادآگاهی وتاثیرپذیری دردیگران نشود کنش اجتماعی نیست.بنابراین اگر من کنشی

درحضوردیگری انجام دهم که او رامتاثر نسازد این کنش من جنبه ی اجتماعی نخواهدداشت.

-6 باذکرمثالی توضیح دهید که شما چگونه با گذشتگان ارتباط اجتماعی برقرارمی کنید؟ پاسخ:وقتی مابرای

گذشتگان خودبزرگ داشت برگزارمی کنیم یا فاتحه ای نثارآنها می کنیم یا طلب آمرزش برای آنهاداریم درحال برقراری

ارتباط با گذشتگان هستیم.

-7 باذکرمثالی توضیح دهید که شما چگونه با آیندگان ارتباط اجتماعی برقرارمی کنید؟ پاسخ:وقتی کنشی

انجام می دهیم که برای آیندگان عواقبی به دنبال داردمثال مطلبی می نویسیم تا آنهاراازحال خودباخبرسازیم .یا با مصرف بی

رویه آب وانرژی محیط زیست نامناسبی برای آنهابه ارمغان می گذاریم،درحال برقراری ارتباط با آیندگان هستیم.

-8 باذکرمثالی توضیح دهید که شما چگونه با معاصران ارتباط اجتماعی برقرارمی کنید؟ پاسخ:من درحال تایپ

این متن هستم وشمادرحال خواندن آن هستیدپس شمادرحال تاثیرپذیری ازکنش من هستید.

-9 آیا قواعد وشکل ارتباط اجتماعی مابادوست ودشمن یکسان است؟ مثال بزنید:خیر)به قول حافظ

شیرازی(بادوستان مروت بادشمنان مدارا.به قول جامعه شناسان ازدشمنان فاصله می گیریم وبه دوستان نزدیک می شویم.

11 -آیا قواعد وشکل ارتباط اجتماعی ماباغریبه وآشنایکسان است؟ مثال بزنید:خیر ارتباط با غریبه ها ساده

است ولی ارتباط با آشنایان پیچیده تر وگسترده تراست.

11 -آیا قواعد وشکل ارتباط اجتماعی مابامومن وکافر ومنافق یکسان است؟ مثال بزنید:خیربه مومن

اعتمادداریم وارتباط گسترده ای برقرارمی سازیم)البته اگر خودمومن باشیم(با کافر ومنافق ارتباطمان راقطع می کنیم.)اگر

خودمان کافریامنافق نباشیم.(به کافرومنافق اعتمادنداریم ودرصدد برقراری ارتباط پایدارباآنهانیستیم.

12 -منظورازپدیده های اجتماعی چیست؟ پاسخ :به کنش ها وپیامدهای کنش )تاثیرات اجتماعی کنش ها(

پدیده ی اجتماعی گفته می شود.مانند: کنش ها،نقش ها،ارزش ها،هنجارها،فرهنگ ،عقاید،گروه های اجتماعی،نظام ها

ونهادهای اجتماعی و....

13 -خردترین پدیده ی اجتماعی چیست: پاسخ : کنش اجتماعی

14 -چرابرخی ازپدیده ها راپدیده های اجتماعی می نامند؟ پاسخ: زیرا برخی ازپدیده های موجوددراطراف

ما درکنش های انسان ها نسبت به یکدیگر تاثیردارندودیگران رابه واکنش وامی دارندمثال خط کشی خیابان یک پدیده

اجتماعی زیرادیگران را به واکنش وتغییررفتار وامی دارد.

15 -پدیده ای اجتماعی مثال بزنیدوفرصت ها ومحدودیت هایی که ایجادمی کندرابنویسید:

پاسخ:قوانین راهنمایی ورانندگی یک پدیده ی اجتماعی است که فرصت آن کمک به سالمتی وترددسالم است ولی

محدودیت آن گاهی کاهش سرعت یا سپری شدن بیشترزمان است.یا پدیده ی رعایت حجاب ..

16 -مهاهیم ارزش ،هنجار،نماد،نقش اجتماعی،جامعه پذیری،کنترل اجتماعی راتوضیح دهیدوبرای

هریک مثال بزنید: پاسخ:ارزش های اجتماعی: پدیده های مطلوب وخواستنی که موردپذیرش افرادجامعه اند واعضای

جامعه می خواهندبه آنهادست یابند.)گرایش نسبت به آنهادارند.(مانندتعلیم وتربیت

،موفقیت،اخالص،سخاوت،سعادت،هنجارهای اجتماعی:شیوه های انجام کنش های اجتماعی هستند که موردقبول

افرادجامعه اندوراه های رسیدن به ارزش های اجتماعی محسوب می شوند.مانندقوانین ومقررات،الگوهای رفتاری)ارزش

های اجتماعی ذهنی هستندودرذهن انسان اعتبارمی یابندولی هنجارهای اجتماعی عینی ،ملموس ومحسوس هستند وجنبه

بیرونی دارند.(نماد: نشان ها وعالیمی هستندکه به کمک آنها پیام ها ومعانی به دیگران منتقل می شوند.مانندعالیم راهنمایی

ورانندگی،پرچم . نقش اجتماعی : عنوان وبرچسبی است که درموقعیت وجایگاه های اجتماعی برافرادنهاده می شودوبرای

آنهامجموعه ای ازوظایف وحقوق اجتماعی رابه وجودمی آورد.مانند: نقش فرزند،پدر،مادر،معلم،پلیس و... جامعه

پذیری:فرایند ومراحلی که فردبرای مشارکت درزندگی اجتماعی طی می کندوبا نقش ها،ارزش ها،هنجارها وعقاید

و...جامعه آشنامی شود.)فرایندی که هویت اجتماعی فردرامی سازد.(مثال درخانواده ازطریق تعامل با اطرافیان با نقش

فرزندی وشهروندی ومسلمانی و...آشنامی شویم.یادرمدرسه برای نقش پذیری های اقتصادی وسیاسی وآموزشی

وخانوادگی و...آشنا می شویم. کنترل اجتماعی: مجموعه فعالیت هایی که فردرابرای انطباق باانتظارات وپذیرش فرهنگ

جامعه آماده می سازد.)اقداماتی که ماراواداربه رعایت فرهنگ ومقررات اجتماعی می کند.(مثال برای درس خوان ترشدن

دانش آموزمعلم بانمره یاجایزه اوراتشویق می کندویااوموردمواخذه قرارمی دهد.

17 -کنش اجتماعی، هنجارهای اجتماعی وارزش های اجتماعی با یکدیگرچه ارتباطی دارند؟ مثال

بزنید:وقتی کنشی ازحالت فردی به اجتماعی تبدیل می شودنیازمندهنجاروارزش اجتماعی می شود.بدون ارزش اجتماعی

هنجاروکنش اجتماعی به وجودنمی آید.اگرهدفی مطلوب است بایدبرای رسیدن به آن شیوه هایی)هنجارهایی(تعریف

شودواین شیوه ها باید قابلیت اجرا)کنش اجتماعی(داشته باشند.مثال برای کالس درس جامعه شناسی عالوه برارزش آموزش

مفاهیم اجتماعی،ارزش تنوع وشادابی راهم اضافه می کنیم بنابراین الزم است که ازجای برخیزیم وبارعایت فاصله نسبی

بایکدیگرحرکات کششی ونرمشی راانجام دهیم تا انبساط خاطر وشادابی درفضای کالس ایجادشود.

18 -پدیده های اجتماعی چه ویژگی هایی دارند؟ پاسخ:1-پدیده های اجتماعی معنادار،هدف مند،آگاهانه

وارادی هستند.2-پدیده های اجتماعی مستقل ازپدیدآورندگان خودهستند.3 -پدیده های اجتماعی فرصت ساز ومحدودیت

سازهستند.

19 -پدیده ای طبیعی مثال بزنید که جنبه ی اجتماعی پیدا می کند؟ پاسخ : مثال خشکسالی وکم آبی که

پدیده ای طبیعی است موجب ایجادمهاجرت یا تغییرنقش های اقتصادی که جنبه ی اجتماعی دارندمی شود.

21 -پدیده های طبیعی چه ویژگی هایی دارند؟ پاسخ:پدیده های طبیعی توسط انسان خلق نمی شوندونتیجه

کنش انسان نیستند.جنبه عینی وبیرونی دارند وخارج ازذهنیت انسان نیزبه صورت مستقل وجوددارند.

21-کنشی فردی مثال بزنید که با حضور اعضای خانواده به کنش اجتماعی تبدیل می شود؟ نیدن ش

موسیقی در منزل وقتی تنها بودم کنش فردی محسوب می شود ولی وقتی پدر و مادرم به منزل آمدند باتفاق به شنیدن آن

پرداختیم وحین شنیدن با ابراز هیجان برکنش های یکدیگر تاثیر گذاشتیم.

22-کنشی مثال بزنید که حضور دیگران در چگونگی اجرای آن موثر باشد؟

چگونگی اجرای نماز فرادای بانماز جماعت تفاوت دارد.زیرا در نماز جماعت به علت هماهنگی با امام جماعت زمان ادای نماز

تحت کنترل فرد نیست.

23-در فضای اجتماعی کالستان چه رابطه ای بین آرمان های اجتماعی ،ارزش ها،هنجارهاوکنش های

اجتماعی وجود دارد؟ آرمان علم آموزی ما با ارزش تفکر و هنجار سکوت در کالس مطابقت دارد وموجب می شود حین

تدریس معلم به دانش آموزان دیگر اجازه ی صحبت غیردرسی ندهیم.

24-هنجار ها و ارزش ها با نقش های اجتماعی چه رابطه ای دارند؟هر نقشی مجموعه ای از انتظارات و حقوقی

است که متناسب با ارزش هاومقررات جامعه تعریف می شود و اگر ارزش های جامعه تغییر کندمقررات و نقش های اجتماعی

تغییر میکند.بنابراین یک نقش در دو جامعه ممکن است وظایف و حقوق متفاوتی داشته باشد.

25-آیا ممکن است هنجار های نقشی در دو جامعه ی متهاوت یکسان باشد؟ بله،برخی از ارزش ها جنبه ی جهانی

دارندبنابراین صرف نظر از تفاوت های اجتماعی تمام جوامع از آن هنجار پیروی می کنند.مانندنظم وترتیب

22 - در چه صورتی ممکن است هنجاری نا به هنجار شمرده شود؟

در صورتی که ارزش های دو جامعه متفاوت باشند ممکن است هنجاری در یکی از آن ها بهنجار و در جامعه ی دیگر نا بهنجار

باشد مانند حجاب و برخی از مواد خوراکی.)رعایت حجاب چادر ومقنعه درایران هنجارودراروپا نابهنجاراست.(

27 - تا چه سطحی جامعه حاضر به کنترل اجتماعی هنجار است؟

هرچه ارزشی در جامعه از اهمیت بیشتری برخوردار باشد هنجار های آن بیشتر کنترل می شود ودر صورت هنجار شکنی مجازات

بیشتری به دنبال دارد.

ارزش توسعه ی فرهنگی با چه نوع هنجارهایی در زمینه ی خانوادگی ،اقتصادی و اجتماعی -28

سازگاری دارد؟ احکام دینی از دوران طفولیت به کودکان آموزش داده شود و نظم،کمک به یکدیگر ،برنامه ریزی

کردن،هماهنگ بودن به صورت هنجار های پذیرفته شده ی خانواده ها ،مدارس و نظام اقتصادی باشدتا از نظر فرهنگی

امکان تعالی و توسعه فراهم شود.

29 -نظامی مثال بزنیدکه هنجار ها وکنش های اجتماعی آن با یکدیگر متناسب باشد؟

کالس درس جامعه شناسی ما مقررات انضباطی خوبی دارد از جمله حین پاسخ گویی دانش آموزی دیگران صحبت نمی کنند.

31 -کنشی مثال بزنید که جنبه اجتماعی داشته باشد و رفتار دیگران در آن تاثیرگذار

باشد؟لباس پوشیدن برای خروج از منزل چون حضور دیگران موجب تغییر وضعیت ما می شود

31 -هنجارهای اجتماعی چه رابطه ای با کنش اجتماعی و ارزش های اجتماعی دارد؟

هنجارها شیوه های انجام کنش اجتماعی هستند و به کمک هنجارها به ارزش های اجتماعی می رسیم

اگر ارزش ها عوض شوند هنجارها و کنش های اجتماعی تغییر می کند.

32 -هنجارها و ارزش های چه رابطه ای با نظام های اجتماعی و نقش های اجتماعی

دارند؟ هر نظام اجتماعی از مجموعهی نقش ها بوجود آمده است که این نقش ها بر اساس هنجارها و

ارزش که با یکدیگر ارتباط برقرار می کند.

خالصه درس 3

جهان :مجموعه های بزرگ

جهان اجتماعی:مجموعه پدیده های اجتماعی

می توان جهان اجتماعی رابایک ارگانیسم مقایسه کرد.)شباهت،تفاوت(

شباهت:ازاعضای مختلف تشکیل شده اند. منظم اند.

تفاوت: درموجودات زنده عضویت ونظم تکوینی)غیرارادی(وغیرآگاهانه است وتغییرات غیرارادی وناآگانه است.)درجهان

اجتماعی عضویت ونظم ارادی وآگاهانه است واعضاازتعریف نقش خودآگاه هستند.یعنی ازوظایف وحقوق نقش شان

آگاه اند.(

جهان اجتماعی اعتباری است.)برمبنای آگاهی عمومی ومشترک شکل می گیرد.(ازنسلی به نسل دیگرازطریق فرهنگ انتقال

می یابد.)ولی ارگانیسم غریزی وژنتیکی است.(

اگر فرهنگ جامعه حفظ نشودیا به نسل های بعدی منتقل نشود،آن جامعه دگرگون می شود.

تمام پدیده های اجتماعی متعلق به جهان اجتماعی اند.برخی ازپدیده های طبیعی هم جزءجهان اجتماعی اندزیرادرکنش های

اجتماعی تاثیرمی گذارند.مثال خشکسالی وزلزله درکنش های اجتماعی تاثیرگزارهستند

جهان اجتماعی وجهان طبیعی رابطه متقابل دارند.

جهان طبیعی جهان اجتماعی

موجودات ماورای طبیعی )مانند فرشتگان(نیز به واسطه تاثیری که برکنش های اجتماعی دارندجزءجهان اجتماعی هستند.

باورود پدیده های جدیدبه جهان اجتماعی،جهان اجتماعی گسترش می یابد.

سواالت درس سه

-1 مهاهیم جوان وجوان اجتماعی راتعریف کنید:پاسخ: مجموعه های بزرگ جهان نامیده می شوند. مجموعه

پدیده های اجتماعی جهان اجتماعی راشکل می دهند.

-2 موجودزنده )ارگانیسم(با جوان اجتماعی چه شباهت هایی دارد؟پاسخ: 1-ازاعضاءواجزای متفاوتی تشکیل

شده اند. 2 -اجزا واعضای هریک ازآنهابه یکدیگروابسته اند. 3 -اعضای هریک برای حفظ بقای کل عملی انجام می

دهند. 4 -اعضای هریک دارای هدف،نظم وچینش خاصی هستند. 5 -تغییرهریک ازاجزاء موجب تغییرسایراجزاءمی

شود.

-3 موجودزنده )ارگانیسم(با جوان اجتماعی چه تهاوت هایی دارد؟پاسخ:عضویت موجودات زنده ونظم انها

تکوینی است)ارادی وآگاهانه نیست.(ولی عضویت انسان ها درجهان اجتماعی بااراده وآگاهی همراه است وتوسط

انسان ها قرارداد واعتبارمی یابد.

-4 یکی ازویژگی های موم جوان اجتماعی چیست؟ پاسخ: نظم

-5 جوان اجتماعی با یک بازی گروهی چه شباهت هایی دارد؟پاسخ:1-عضویت افرادمختلف2 -تعریف نقش

هاتوسط افراد3 -وجودآگاهی مشترک بین اعضا4 -آشنایی اعضاءبا مقررات ،وظایف وانتظارات.

-6 جوان اجتماعی چگونه طی نسل ها تداوم می یابد؟پاسخ: ازطریق آموزش وانتقال فرهنگ ازنسلی به نسل دیگر

-7 فرهنگ چیست؟پاسخ:آگاهی های مشترک که برمبنای آن جهان اجتماعی وزندگی اجتماعی شکل می گیرد.

-8 جوان اجتماعی چگونه دگرگون می شودیافرو می ریزد؟پاسخ:هرگاه یک نسل نتواند فرهنگ خودراحفظ

کندیانتواندآن رابه نسل بعد منتقل سازد.

-9 چه بخش هایی ازفرهنگ توسط خانواده منتقل می شود؟پاسخ:بخش های غیررسمی فرهنگ توسط خانواده

منتقل می شود.

11 -چه بخش هایی ازفرهنگ توسط مدرسه منتقل می شود؟ پاسخ:بخش های رسمی فرهنگ توسط مدرسه

انتقال می یابد.

11 -فرهنگ چگونه منتقل می شود؟ پاسخ:ازطریق آموزش عقاید،ارزش ها،هنجارها،تکالیف نقش ها وانتظارات

جامعه ازنسل فعلی به نسل آینده

12 -جوان اجتماعی چگونه گسترش می یابد؟ پاسخ:ورودپدیده های طبیعی به جهان اجتماعی باعث گسترش آن

می شود.

13 -براساس چه معیاری پدیده های اجتماعی راازپدیده های غیراجتماعی تشخیص دهیم؟ پاسخ:اراده

،آگاهی وتاثیری که برزندگی اجتماعی انسان هادارد.پدیده ای که به شکلی درزندگی وکنش انسان ها تاثیرگذارباشد

آن پدیده،اجتماعی است ،هرچندظاهرا طبیعی ومستقل ازوجودآدمی باشد.

14 -چگونه یک پدیده ی طبیعی درجوان اجتماعی راه می یابد؟ پاسخ:وقتی یک پدیده ی طبیعی به نوعی

زندگی اجتماعی انسان راتحت تاثیرخودقراردهدوموجب ایجادکنش ها وپیامدهای ارادی انسان ها شود.

15 -آیا جوان طبیعی برجوان اجتماعی تاثیرگذاراست؟ مثال بزنید. پاسخ:بله ممکن است پدیده های طبیعی

انسان رابه واکنش وتغییرات کنش وادارد. مثال وقوع زلزله موجب تغییرات گسترده درکنش ها،نقش ها وارتباط های

انسان ها بایکدیگرمی شود.

16 -شناخت خداوندوجوان ماوراء چگونه برجوان اجتماعی تاثیرمی گذارد؟ پاسخ:

17 -آیاجوان اجتماعی برجوان طبیعی تاثیرگذاراست؟ مثال بزنید. پاسخ:بله انسان ها با کنش های خودبه

حفظ جهان طبیعی یا تخریب جهان طبیعی کمک می کنند.

18 -کالن ترین پدیده ی اجتماعی چیست؟ پاسخ: جهان اجتماعی

19 -هویت جوان اجتماعی برچه مبنایی قراردارد؟پاسخ:جهان اجتماعی برمبنای فرهنگ آن جامعه شکل می

گیرد.

21 -منظورازپدیده های اعتباری چیست؟ مثال بزنید. پاسخ:پدیده هایی هستندکه درذهن انسان اعتبارمی

یابندوتوسط انسان ها به صورت یک قرارداداجتماعی ایجادمی شوند.مثال پدیده های صلح،امنیت،آرامش،عدالت توسط

انسان ها وقرارداداجتماعی شکل می یابند.

21 -منظورازپدیده های تکوینی چیست؟ مثال بزنید. پاسخ:پدیده هایی که مستقل ازذهن واعتبارانسان ها

وجوددارند.وجودآنهابا آگاهی واراده انسان شکل نیافته است.

22 -آیا ممکن است پدیده های تکوینی به جوان اجتماعی راه یابند؟ مثال بزنید. پاسخ:بله اگر پدیده ای

که خارج ازاراده وآگاهی انسان شکل یافته درکنش های اجتماعی انسان موثرواقع شودبه درون جهان اجتماعی انسان ها

واردشده است.

23 -پدیده ای طبیعی مثال بزنیدکه برای عده ای جنبه ی اجتماعی داشته باشد وبرای عده ای جنبه

ی اجتماعی نداشته باشد. پاسخ:مثال رودخانه می سی سی پی درآگاهی مردم شهرمان قرارندارد وزندگی ما راتحت

تاثیرقرارنمی دهدولی زندگی اجتماعی مردم کشورآمریکا راتحت تاثیرقرارمی دهدودرجهان اجتماعی آنهاوجوددارد.

25 -یکی از خود اطراف اجتماعی های جوان را با کنید؟ مقایسه طبیعی جوان طور همان پاسخ: که زدستگاها آدمی بدن

دستگاه واین شده تشکیل مختلفی های ها وهرکدام دارند متقابل رابطه بایکدیگر از تشکیل کوچکتری زایجا شد اند،جهان ه

اطراف اجتماعی من نیز از ازآن کدام وهر شده تشکیل خانواده و آموزشی سیاسی، اقتصادی، کوچکتر هاونهادهای نظام ها اجزای

نظام خرده ازاین وهریک دارند کوچکتری ها وتغییرهر دارند متقابل رابطه بادیگری جز اجزا سایر تغییر موجب می .شود

26 اجتماعی جوان به ایجاد فرهنگ چگونه- می پردازد؟ است مشترکی های شناخت فرهنگ پاسخ: که موجب می شود

براساس آن مشترکی باورهای اشخاص بین ارتباط وهربار کنند برقرار رابطه بایکدیگر افراد را فرهنگ هوی کند، ایجاد ت وآگاهی

کمشتر جهان اجتماعی است.

27 دارای اجتماعی جوان- چه هایی ترکیب نوع از ست؟ اعضا بین روابط نظر جهان ی دهنده تشکیل اجزایپاسخ:

اجتماعی یک دارند رودررو و مستقیم ی رابطه که ب نیز وغیرمستقیم اعتباری ارتباطی ولی است مکانیکی ترکیبی ین مثال.آنهاست

رابطه ای که با گذشتگان با .داریم آیندگان

28 چیست؟ اعتباری ازهویت منظور- پاسخ: هر دارد هایی ویژگی مجموعه اجتماعی گروه که فراتر از های ویژگی تک تک

است وارادی جدید اعتبار ویک آنهاست که به وجود می .آید مثال کالس درس فراترازجمع فیزیکی عده ای ازافراداست.

29 است؟ اعتباری اجتماعی جوان چرا- اجتماعی جهان چون پاسخ: با جمعی توافق ،قرارداد و اراده به وجود می وهر آید فر د

وتکالیف )حقوق(مزایا براساس آن عضو اجتماعی جهان می .شود

31 گذشته های خانواده توسط فرهنگ انتقال های شیوه- با امروز های خانواده چه دارد؟ هایی تهاوت پاسخ:

فرهنگوانتقال تولید ی عمده بخش قدیم های خانواده را های فناوری، رسمی های آموزش ازطریق امروز ولی داشتند برعهده

خانواده توسط ازفرهنگ کمی بخش اجتماعی های گروه وتنوع جدید ارتباطی ها منتقل می .شود

31-نظام اجتماعی چگونه شکل میگیرد؟ پاسخ:انسان ها به کمک یکدیگر روابط اعتباری به وجود می آورند تا یک نظام

اجتماعی شکل گیرد .مثال افرادی ازگوشه وکنار شهر قرداد هایی مانند: دانش آموزی ،معلمی ، مدیری و... به وجود می آورند تا نظام

اجتماعی مدرسه شکل گیرد.

32-چگونه فرهنگ به ایجاد جوان اجتماعی می پردازد؟ فپاسخ: رهنگ موجب میشود انسان هابتوانند با یکدیگر رابطه

برقرار کنند وازجمع ارتباطشان جهان اجتماعی شکل گیرد.

33 - چگونه فرهنگ انتقال میابد؟ انتقال فرهنگ چه تاثیرات اجتماعی دارد؟ فرهنگپاسخ: ازنسلی به نسل دیگر ازطریق خانواده

نظام آموزشی رسانه ها وگروه های اجتماعی انتقال میابد با انتقال فرهنگ جهان اجتماعی بازتولید میشود.

.1 34 -پدیدهای طبیعی در شورستان محل زندگی خود مثال بزنید که درون جوان اجتماعی مردم قرار

داشته باشد و دلیل ورود این پدیده به زندگی اجتماعی مردم را تجزیه وتحلیل کنید؟ پاسخ: مثال : رشته

کوه ؛ چون با جلوه های دیدنی و زیبایی که دارد موجب جلب گردشگر به شهرستان شده و مشاغل جدید به وجود اورده

است و سکونتگاه عدهای از مردم شده است .

.2 35 - جوان اجتماعی شما در حال حاضر با جوان اجتماعی پنج سال قبل زندگیتان چه تهاوت هایی

دارد؟ پاسخ: اینکه دوستان بیشتری دارم ، نقشهای اجتماعی جدید پذیرفتهام ، وظایف و حقوق نقشهایم افزایش یافته

است روابط اجتماعیام پیچیده تر شده است ف به ارزشهای بیشتری اعتقاد دارم ، هنجارهای بیشتری رعایت میکنم ،

ارتباطاجتماعی مجازی دارم ، بر افرابیشتری اثر میگذارم و از افراد بیشتری اثر میپذیرم و در یک کالم جهان اجتماعیام

گستردهتر شده است .

36 - چگونه می توان پدیده های جوان طبیعی و فراطبیعی را جزء جوان اجتماعی به کار برد؟ دیده ها تا پ پاسخ:

زمانی که در زندگی اجتماعی انسان ها اثر داشته باشند ، و موجب ارتباط انسان ها شوند جزء جهان اجتماعی محسوب می شوند.مانند:

جنگل ها ، بیابان ، فلزات )طبیعی( ایمان ، آخرت ، روح ، افسانه )فراطبیعی(

.3 37 - چرا بیابانها و کوهها می توانند در جوان اجتماعی قرار گیرند ؟ پاسخ:چون این پدیده های طبیعی در

شکل روابط و کنشهای اجتماعی بر نقشهای اجتماعی و زندگی اجتماعی تأثیر گذارهستند، میتوانند درون جهان

اجتماعی قرار گیرند .

38-پدیده های زلزله ، خشکسالی و آب و هوا چگونه درون جوان اجتماعی قرار می گیرند؟ از جهتی کپاسخ: ه

موجب برقراری ارتباط انسان ها و تغییر شیوه ی زندگی مردم می شود ، درون جهان اجتماعی می باشد.

39-جوان اجتماعی چگونه بسط می یابد؟ پاسخ:انسان ها از طریق تجسم ذهنی و تحت تاثیر قرار گرفتن پدیده ها جهان

اجتماعی خود را گسترش می دهند مثال تا زمانی که انسان پدیده ی الکتریسیته را نمی شناخت جزء جهان اجتماعی او نبود.

41-چرا شناخت خداوند و فرشتگان جزء جوان اجتماعی محسوب می شود؟ پاسخ:چون ارزش ها و آرمان های جهان

اجتماعی انسان ها را تغییر می دهد.

41 - قنات با آب و هوای ایران چه ارتباطی دارد و دارای چه ابعاد اجتماعی می باشد ؟ یابانی ه به نیمه بباتوج پاسخ:

بودن ایران وکمبود آب ، ایرانیان قنات را ابداع کردندکه درزندگی اجتماعی وروابط مردم تاثیرگذاربوده است .قنات درایران

موجب شکل گیری شبکه ای ازروابط اجتماعی وفرهنگ سخت کوشی ، تعاونی وهمیاری شده است.

42 - چگونه پدیده های گذشتگان و آیندگان درون جوان اجتماعی قرار می گیرند؟ چرا؟ رفتن از عبرت گپاسخ:

سرنوشت دیگران درزندگی اجتماعی ما تاثیر دارد .) گذشتگان ( تالش می کنیم مایه ی عبرت دیگران نشویم ) پس با آیندگان

ارتباط وتاثیر متقابل اجتماعی داریم .(

4درس خالصه

جهان اجتماعی ازاجزای مختلفی )پدیده های اجتماعی(تشکیل شده است که این اجزاازنظراندازه ودامنه درطیفی ازخردتا

کالن تقسیم می شوند.

کالس. مدرسه . اداره آموزش وپرورش.اداره کل. وزارت آموزش وپرورش.نظام آموزشی .)خردتاکالن(

فایده تقسیم بندی پدیده های اجتماعی به خرد وکالن چیست؟بهترمی توان به تحلیل آن پدیده پرداخت.)میزان اثرگذاری

واثرپذیری آن پدیده ،علل به وجودآمدن پدیده ومیزان اثرگذاری بردیگرپدیده ها رابهترمی توان تشخیص داد.(

تمام پدیده های اجتماعی دارای معناهستند.برخی بعدمحسوس ترومادی تری )عینی(دارند،)مانند راه رفتن ،ساختمان تجاری

و..(برخی بعدذهنی بیشتری دارند.)مانند فکرکردن،عقیده،ارزش( بعدذهنی ازاهمیت زیادی برخورداراست.)چون تا ذهن

روشن نشودآگاهی وهویت شکل نمی گیرد.(

الیه های جهان اجتماعی: الیه های سطحی:نقش حیاتی واساسی ندارند.به آسانی تغییرمی کنند.اثرات محدودی

دارند.باحذف یا تغییرآنها تداوم جهان اجتماعی ادامه می یابد وتحولی صورت نمی گیرد.)مانند هنجارها ونمادها(

الیه های عمیق وبنیادین:به آسانی تغییرنمی کنند.اگرحذف شوند ،جهان اجتماعی فرو می ریزد.تاثیرات همه جانبه

وفراگیردارند.)عقاید وارزش ها( عمیق ترین الیه :باورنسبت به اصل جهان

هنجارها ونمادها برمبنای ارزش ها وعقایدهستند وعقاید وارزش ها برمبنای نگاه به اصل جهان

نهادهای اجتماعی : مجموعه ای ازعقاید،ارزش ها،هنجارها ونمادهایی که برای رفع نیازهای معینی درجهان اجتماعی به

وجودمی آیند. هرنهاداجتماعی شیوه قابل قبولی برای تامین نیازهای افراد دارد. مهم ترین نهادهای اجتماعی: خانواده،تعلیم

وتربیت،سیاست واقتصاد .نهادها مرکز اصلی جهان اجتماعی اند.

سواالت درس :4

-1 جوان اجتماعی ازچه اجزایی تشکیل شده است؟پاسخ:جهان اجتماعی از الیه های عمیق مانند

فرهنگ،آرمان اجتماعی،عقاید وارزشهای اجتماعی والیه های سطحی مانند نمادها وهنجارهاومدها تشکیل شده

است همچنین ازمنظری دیگر دارای ابعاد خردیاکالن ،ابعاد ذهنی وعینی است.

-2 پدیده های اجتماعی رابراساس چه مبانی می توان تهکیک کرد؟پاسخ:1-بر اساس اندازه ودامنه)کالن

وخرد ومیانه ی این دو( 2 -ذهنی وعینی ومیانه ی این دو3 -الیه های عمیق وبنیادین والیه های سطحی

-3 پدیده های اجتماعی زیررابراساس اندازه ودامنه به ترتیب ازخردبه کالن تهکیک کنید:دانش

آموز،مدرسه،کارخانه،فرهنگ،کشور،شور،اداره،کتاب،حکومت،هنجار،کنش،نظام آموزشی

خرد کالن

-1 دانش آموز/کنش/کتاب/هنجار -2 مدرسه/اداره/کارخانه -3 شهر/نظام آموزشی/حکومت فرهنگ/کشور-4

)نقش اجتماعی به عنوان یک پدیده ی اجتماعی درنظرگرفته می شود.(

-4 تقسیم بندی پدیده های اجتماعی به خرد وکالن چه فوایدی دارد؟پدیده های اجتماعی

اثرگذارواثرپذیرهستندوقتی آنهارابراساس اندازه ودامنه تقسیم می کنیم بهترمی توانیم نحوه ارتباط وتاثیرگذاری

وتاثیرپذیری آنها رابررسی کنیم مثال یک پدیده مانندخودکشی درسطح فردی،موردی وخرد روی داده است یا

درسطح اجتماعی بروز کرده است . یا پدیده ی بیکاری درسطح فردی بررسی می شودیادرسطح منطقه ای یا

درسطح کشوری یا بین المللی.یا پدیده ی یادگیری وآموزش درسطح مدرسه یا منطقه یا استان یا کشور بررسی می

شود ونحوه ارتباط ونظارت بین اجزاءازنظر دامنه واندازه مورد توجه قرارمی گیرد.

-5 آیاتمام پدیده های اجتماعی هویتی معنایی وذهنی دارند؟پاسخ:بله تمام پدیده های اجتماعی درذهن

انسان اعتباروهویت می یابند.

-6 پدیده های اجتماعی زیررابراساس بعدذهنی ومعنایی وبعدعینی)محسوس ومادی(تهکیک کنید:

عشق،نظم،قوانین،فرهنگ،ارزش ها،هنجارها،موسیقی،لذت موسیقی،برنامه

کالسی،معرفت،تابلوهای رانندگی،

عینی ذهنی

4 3 2 1

)تابلوها،برنامه کالس( ) (،قوانینموسیقی،)هنجارها فرهنگ()نظم،ارزش ها،معرفت،لذت موسیقی،عشق(

-7 درجوان اجتماعی کدام یک ازابعاد عینی یا ذهنی پدیده های اجتماعی موم ترهستند؟

چرا؟پاسخ:پدیده های ذهنی مهم ترند.زیرا تاذهن روشن نشودوآگاهی به وجودنیایدهویت ،عمل وعینیت شکل

نمی گیرد.ذهنیت فقط محسوس انسان است ولی عینیت درسایرموجودات نیزمشاهده می شود.

-8 آیا هم اجزای جوان اجتماعی از اهمیت یکسانی برخوردارند؟خیر پدیده های ذهنی مهم ترندزیرا

تاپدیده ی ذهنی شکل نگیرد پدیده های عینی به وجودنمی آیند.تا آگاهی شکل نگیرد عملی عینیت نمی یابد.مثال

تا نسبت به توانایی های خودآگاه نشویم حرکتی درجهت به کارگیری آنها نخواهیم داشت.

-9 منظورازالیه های عمیق وبنیادین جوان اجتماعی چیست؟ مثال بزنید.پاسخ:بخش هایی ازالیه های

جهان اجتماعی که تاثیرگذار وتعیین کننده اندالیه های عمیق هستندتاثیرات همه جانبه وفراگیردرجهان اجتماعی

دارندوکمترتغییرمی کنند ولی اگرتغییرکنندباتغییراین الیه ها جهان اجتماعی نیزدگرگون می شود.مانندآرمان،عقاید

وارزش های اجتماعی یک جهان اجتماعی

11 -منظورازالیه های سطحی جوان اجتماعی چیست؟ مثال بزنید.پاسخ: .الیه های سطحی جهان

اجتماعی تاثیرات محدودتری دارند،بیشترتغییرمی کنندونقش حیاتی واساسی درجهان اجتماعی ندارندمانند

هنجارها،نمادها ، مدها

11 -پدیده های اجتماعی زیر درکدم یک ازالیه های عمیق یا سطحی جوان اجتماعی

قرارگرفته اند؟ارزش ها،هنجارها،شیوه آشپزی،سبک معماری،فرهنگ،مقررات،عقاید،مدل لباس،مراسم

خواستگاری،مراسم عزاداری ،مدروز،جشن فارغ التحصیلی،سرودملی پاسخ: )الیه های عمیق:ارزش ها،فرهنگ

،عقاید()الیه های سطحی:هنجارها،شیوه آشپزی،سبک معماری،مقررات،مدل لباس،مراسم خواستگاری

وعزاداری،مدروز،سرودملی وجشن فارغ التحصیلی(

12 -درچه صورتی جوان جتماعی دچار تحول می شود؟پاسخ : درصورتی که تغییرالیه های سطحی

به الیه های عمیق نفوذکند وموجب تغییربنیادین عقایدوارزش های یک جامعه شود.

13 -درعمیق ترین الیه های جوان اجتماعی کدام عقاید قراردارد؟پاسخ:عقایدمربوط به اصل جهان

وجایگاه انسان درآن.عقاید مربوط به مرگ وزندگی. عقایدمربوط به هستی شناسی

14 -نواداجتماعی راتعریف کنید: پاسخ:مجموعه ای ازعقاید،ارزش ها،هنجارها ونمادهایی که برای رفع

نیازهای معینی ازافرادوجهان اجتماعی باشیوه قابل قبولی به وجودمی آید.

15 -مهووم نوادهای اجتماعی درچه صورتی معنامی یابند؟پاسخ:وقتی اجزاوالیه ای جهان اجتماعی

رادرارتباط باهم درنظربگیریم وروابط بین الیه های اجتماعی رابررسی کنیم.

16 -نوادهای اجتماعی موم هرجامعه رانام ببرید: پاسخ: خانواده،آموزش،سیاست،اقتصاد

17 -برای هرکدام ازنوادهای اجتماعی موم جامعه چندنمادنام ببرید:پاسخ:برای خانواده حلقه

ازدواج،سندازدواج،جهیزیه،دسته گل عروس نمادمحسوب می شوند.برای نهادتعلیم وتربیت)نهادآموزشی( برنامه

کالس،دفتر وقلم وامتحانات،نمره،زنگ مدرسه نمادمحسوب می شوند. برای نهاداقتصاد:

پول،اسنادبانکی،نمودارهای عرضه وتقاضا و..شاخص ها ومتغییرهای اقتصادی نمادمحسوب می شوند.برای

نهادسیاست: پرچم وعکس رهبران وسرودملی نمادمحسوب می شوند.

18 -هرکدام ازنوادهای اجتماعی موم جامعه )خانواده،آموزش،اقتصادوسیاست(برای جوان

اجتماعی که اثرات مومی خواهندداشت؟ پاسخ:نهادخانواده:تولیدنسل)ایجادنیروی انسانی(،جامعه پذیری.

نهادتعلیم وتربیت)آموزشی(: جامعه پذیری،آموزش نیروی انسانی. نهاداقتصاد: تامین نیازهای مادی،رفاه اقتصادی.

نهادسیاست: حفظ تعادل جهان اجتماعی کل،امنیت،برنامه ریزی وسیاست گذاری

19 -چرانوادهای اجتماعی در جوان های اجتماعی انواع متهاوتی دارند؟پاسخ:چون نیازهای

هرجهان اجتماعی می تواندبانیازهای دیگرجوامع متفاوت باشدبنابراین نهادهایی هم به به وجودمی آورند

بایکدیگرمتفاوت هستند.

21 بنویسید؟ خود درس ازکالس وکالن عینی،خرد ذهنی، های پدیده-

خرد عینی:کالس بخاری خرد ذهنی:درسی امتحان

کل کالن عینی:کالس تحصیلی موفقیت : کالن ذهنی

21 بزنید مثالی - که مربوط های پدیده دهد نشان به ریکدیگرب وآموزش سیاسی اقتصادی، خانواده، نوادهای

دارند؟ تاثیر

خود عقد ی خطبه رسمی درمحضر باید وپسر دختر سیاسیهادن تصمیم براساس را کنند ثبت تا خانوادهنهاد.شود تشکیل خانواده با زاد

انسانی نیروی ولد در قرار آموزشی نهاد اختیار می دهد تا با متخصص انسانی نیروی آموزش در نهادو یردگ قرار اقتصادی نظام اختیار

اقتصادی با سیاسی نظام ی بودجه مالیات پرداخت را کند تامین ون سیاسی برهاد فعالیت های دیگرنهادها نظارت می کند.

22 اجتماعی جوان های الیه تغییر- در مردم زندگی چه دارد؟ تاثیری

اگر الیه وارزش عقاید اجتماعی، روابط کند تغییر فرهنگ سطحی های ها اگر ولی داشت نخواهد تغییرچندانی الیه های بن یادی

شوند حذف) کنند تغییر فرهنگ وعمیق یا شوند تبدیل ( کل دگرگون اجتماعی جهان می . شود

23-نماد ها چگونه بوجود م ندوچگونهیآ ی تغیی کنند ؟ یم ر

ها نشانه ها نماد یی یهستند که پ ام طیاگر شرا نیکنند .بنابرا یرا منتقل مومعانی میمفاه،ها مح از نظر جامعه یو اجتماع یطی

کم یفیو ک ی تغیی ر کنند .نماد ها هم تغیی نیکنند و اگر ا یم ر تغیی رات ادامه دار باشند .به تدر بوجود یدیدج یارزش ها جی

آمده و ارزش ها یقبل ی تغیی کند . یم ر

24 - برای هریک از نواد های جامعه یک پدیده اجتماعی ذهنی ویک پدیده اجتماعی عینی بنویسید؟1 .

آموزشی :عینی: معلم. ذهنی :پیشرفت تحصیلی 2 .خانواده : عینی:پدر .ذهنی میانه:ارتباط اجتماعی ذهنی : عشق خانوادگی 3 .

سیاسی : عینی :کالنتری . ذهنی میانه: سیاست گذاری. ذهنی:امنیت4 .اقتصادی : عینی :پول . ذهنی میانه: عرضه ذهنی:بیت

کویین

25 - پدیده های اجتماعی راتقسیم بندی کنید؟ 1 .ازنظر اندازه ودامنه )خردو کالن( 2 .ازنظر عینی وذهنی )حسی

وغیرحسی(

26 چه برداشتی ازمهووم نماددارید؟ نشانه هایی که به کمک آن معنی ومفهومی را منتقل می کینم نماد می گویند. مثال

هیس به معنای ساکت بودن است.

27 - پدیده های اجتماعی را نام ببرید که مربوط به هر یک از نوادهای اصلی جوان اجتماعی باشد.27

1-نهاد خانواده که پدیده هایی مانند ازدواج ، طالق ، مراسم خواستگاری ، تولد ، سالخوردگی و کودکی مربوط به آن 28

است.2-نهادسیاسی که پدیده های اجتماعی مانند امنیت ، عدالت ، نظم ، برخورداری از قانون ، سیاست گذاری و... مربوط به

آن است3-نهاد آموزشی که پدیده های اجتماعی تعلیم و تربیت ، جامعه پذیری ، فرهنگ پذیری ، مدرک تحصیلی ، مدرسه

ف دانشگاه ، امتحان ، کارنامه ی تحصیلی و... مربوط به آن می شود.4-نهاد اقتصادی که شامل تورم ، عرضه و تقاضا ، مبادله

ی کاال ، بانکداری و.... مربوط به آن می شود.

28- پدیده های اجتماعی از نظر اندازه و دامنه چگونه تقسیم می شوند؟29

مثال بزنید.1-پدیده های اجتماعی خرد مانند هنجارها ، کنش های اجتماعیی افراد ، گروه های کوچک2-پدیده های 30

اجتماعی کالن که پدیده های بزرگ و وسیع را بررسی می کند مانند آرمان ها ، عقاید و فرهنگ ، سازمان ها ، ملت ، نظام

اجتماعی کل 3-پدیده هایی با دامنه ی متوسط که بین دو بخش قبلی قرار می گیرد مانند نظام های اجتماعی کوچک مانند

خانواده

31- پدیده ها ی اجتماعی از نظر هویت به چند دسته تقسیم می شوند؟ 31

1-عینی که محسوس و قابل دریافت حسی است مانند جنگ ، تصادف ، معماری ، لباس پوشیدن ، هدیه دادن و ...2-پدیده 32

های ذهنی که بیشتر جنبه ی نامحسوس و درونی دارد مانند قانون ، عقاید ، آرمان ها ، ارزش ها ، فرهنگ و...)البته برخی از

پدیده های اجتماعی بین این دو هستند یعنی هم جنبه های ذهنی و هم عینی دارند مانند اینترنت ،فرهنگ،قوانین رقابت ،

فناوری ، مد و صلح( )فرهنگ به دلیل میانه دهنی وعینی قرارداردکه بسیاری ازمصادیق آن مانندشیوه های معماری،پوشش

وتغذیه و... مستقیما قابل رویت هستند وبرخی مانند ارزش ها وعقاید وآرمان ها قابل دریافت عینی نیستند وکامال دهنی

هستند.(

32- الیه های جوان اجتماعی به چند بخش تقسیم می شوند برای هر یک مثال بزنید. 33

1-الیه های عمیق و بنیادی جهان اجتماعی:الیه هایی هستند که در سطح کل جهان اجتماعی تأثیرگذار هستند و تأثیرشان 34

بسیار مهم و تعیین کننده است مانند نظام خانواده ، نظام تعیم و تربیت ، اصول دین2-الیه های سطحی جهان اجتماعی:الیه

هایی هستند که نقش حیاتی و اساسی ندارند و امکان تغییر بیشتری دارند و در صورت تغییر یا حذف آنان تغییر عمده ای در

جامعه به وجود نمی آید مانند آداب ازدواج ، مراسم به خاک سپاری مردگان ، لهجه ها و آداب محلی ، بازی های گروهی ،

مراسم جشن تولد و ...

33 - چند نماد که در چند دهه ی اخیر در جامعه ی ایران بوجود آمده است را بنویسید.

.نمادهای گفتاری ونوشتاری مانند گیرداده ، کیلیک کرده ، سه شده ، تابلو شده ، قزمیت ، پاچه خواری ، اشاره ی انگشت

،شصت،الیک

خالصه درس 5 :

جهان های اجتماعی واحدنیستند،متنوعند.چون آگاهی ها وکنش ها متفاوت اند.

جهان اجتماعی جمع جامعه وفرهنگ است،بنابراین طبیعتا تنوع دارند.

جهان های اجتماعی برهم اثرمی گذارندوارتباط دارندولی درطول هم نیستند وازمسیرگریزناپذیر حرکت نمی کنند.

انسان ها دربرابر فرهنگ انتقالی نسل قبل منفعل نیستندبلکه فعال اند.با اراده درآن تغییرایجادمی کنند.

تغییرات سطحی جهان اجتماعی :تغییردرالیه های سطحی ودرون یک جامعه)هنجارهاونمادها( هویت جهان

اجتماعی حفظ می شود.

تغییرات عمیق جهان اجتماعی:تغییردرالیه های عمیق که هویت جهان اجتماعی رادگرگون می کند)تغییردرآرمان واعتقادات

وارزش های اصلی()مثال:تبدیل ایران باستان به ایران اسالمی(

الگوی حرکت وپیشرفت تک خطی)جهان های درطول هم(:همه جهان های اجتماعی شبیه یکدیگرندومسیریکسانی راطی

خواهندکرد.عقب مانده هابایدالگوی پیشرفته ها رادرپیش بگیرند.

جهان های درعرض هم : جهان های اجتماعی متنوع اند وهرجهان اجتماعی ارزش ها وفرهنگ متناسب با

خودرادارندومسیرهای متفاوتی راطی می کنند.

دردیدگاه جهان های درعرض هم ،جهان اجتماعی بادیگرجهان ها ارتباط فعال دارد وازتجارب آنها استفاده می کندبدون

اینکه هویت خودراازدست بدهد. تجارب دیگران را بومی سازی می کند.)متناسب با شرایط خود تغییرمیدهد.(

سواالت 5درس

-1 چراجوان های اجتماعی انسان ها یکسان نیستندومتنوعند؟پاسخ:چون آگاهی ،نیازها واراده انسان ها

متفاوت است ،ارزش ها،عقاید وفرهنگ های متفاوت به وجودمی آید وچون فرهنگ ها متفاوت هستندجهان

های اجتماعی هم متفاوت خواهندبود.

-2 جوان اجتماعی مثال بزنیدکه مبتنی برتبعیض نژادی باشد؟پاسخ:درگذشته درکشورآفریقای جنوبی

جهان اجتماعی برقراربودکه به آپارتاید می گفتند ودرآن بین ساهان وسفیدپوستان بسیارتبعیض

وجودداشت.4میلیون سفیدپوست از تمامی امکانات شغلی برتر ومنافع مادی جامعه برخورداربودندو22 میلیون

سیاه پوست کارگروازطبقات پایین جامعه محسوب می شدند.حتی پارک ها وسینماها به ورت ناعادالنه بین آنها

تقسیم شده بود.

نمونه دیگر تبعیض نژادی در دوران جاهلیت پیش ازاسالم درجامعه عرب نشین وجودداشت که قبیله هایی

ثروت مند وحاکم وبقیه طوایف ومردم تحت ستم وسلطه طبقه حاکم ثروت مندبودند.

-3 تهاوت های میان جوان های اجتماعی برچه نوع تهاوت وتغییراتی است؟پاسخ:درجهان های

اجتماعی برخی از تغییرات به وجودمی آید .گاهی تغییرات درالیه های سطحی جامعه)هنجارها،نمادها ومدها(

به وجودمی آیدمثال دررابطه با قوانین اجرایی ،تغییرات زبانی ولهجه،فعالیت های اقتصادی وآموزشی ولی

گاهی تغییرات درالیه های عمیق وبنیادین جهان اجتماعی)عقاید،ارزش ها(به وجودمی آید.اگر الیه های عمیق

ومحوری جهان اجتماعی تغییرکندجهان اجتماعی ،جهان دیگری خواهدشد.

-4 چندنمونه تاریخی از تغییرات جوان اجتماعی درنوع عمیق ونوع سطحی ان بنویسید.پاسخ:

مثال وقتی ارزش ها وعقایدبت پرستی دردوران جاهلیت عرب به توحید وعبادت پروردگاریکتاجهان اجتماعی

جدید اسالمی شکل گرفت.یعنی به صورت بنیادین جهان اجتماعی قبلی دگرگون شد وجهان اجتماعی

جدیدی به وجود آمد.درالیه های سطحی به صورت مکرروپیوسته تغییراتی به وجودمی آید.نمونه آشکارآن

تغییرنظام آموزشی است که هم اکنون دانش آموزان جدیدآن راپایه دهم می نامندیا رشداقتصادی

،تولیدکل،قیمت ها و...دریک جامعه هرسال نسبت به سال های دیگر افزایش یا کاهش می یابد و...

-5 آیا جوان های اجتماعی ،تاریخ)سرنوشت وسرگذشت (یکسانی دارند؟پاسخ:خیر،گذشته

،اهداف،نیازها،سطح آگاهی و میزان اراده جوامع با یکدیگر متفاوت است.

-6 نگاه تک خطی به تاریخ بشرچگونه است؟ پاسخ:همه جوامع ازراهی که طی می کنندشبیه

یکدیگرند.همانطورکه موجودزنده مراحل یکسانی رادررشدخودطی می کندودوران

تولد،طفولیت،کودکی،نوجوانی....پیری راطی می کند،جوامع نیز دوران تولد،کودکی تاپیری رادنبال می کنند

وهمه یک مسیررامی گذرانند.همه جوامع دریک خط هستندفقط برخی جلوترند وبرخی عقب تر.جوامع عقب

ترباید ازالگوهای جوامع جلوتراستفاده کنندتا ازوضعیت کنونی خود جلوترروند.)دیدگاه عده ای ازجامعه

شناسان(

-7 نگاه مردم شناسان به تهاوت های جوان های اجتماعی چگونه است؟ پاسخ: برخی ازجمله عده ای

ازمردم شناسان معتقدندکه هرجهان اجتماعی فرهنگ وتمدن مناسب خودرابه وجودمی آوردوبراساس آرمان ها

وارزش های خوددچارتحوالت می شوند.برخی ازفرهنگ ها ماندگارترندوبرخی پس ازمدتی ازبین می

روند.هرجهان اجتماعی مسیر وراهی مخصوص خودراطی می کندمثال جهان اجتماعی غرب،جهان اجتماعی

اسالم. جهان اجتماعی چین،جهان اجتماعی هند و...

-8 نظریه استعماربا نظریه سیر تک خطی جوامع چه ارتباطی دارد؟ پاسخ:کشورهای استعمارگرنظریه

سیرتک خطی جوامع رامطرح می کنند تا مردم این کشورها به فکرایجاد وانتخاب مسیری متفاوت درآینده

خودنباشندوهمچنان ازآنها الگوبگیرند وادامه دهند آنهاباشندوتحت سلطه جوامع استعمارگرباقی بمانند.

-9 چگونه به تنوع جوان ها یم یپ یاجتماع ی بر ؟ دی یهنگام که جوامع مختلف در نقاط گوناگون جهان را با نگ ها،فره

یو هنجار ها ،عقایدارزش ها متفاوت مشاهده م ی کن .می

11 جوان اجتماع- ی ما با جوان اجتماعی گذشتگان در چه زمینه هایی متهاوت است ؟در ارزش ها ،باورها ، ار ها هنج

،نمادها ،شناخت و اراده وکنش ها متفاوت است. یاجتماع ی

11 جوان اجتماع- ی چگونه استوار م شود ؟ ی از طر قی کنشگران فعال وتاث انسان ها مع یاراده برا قیگذار که از طر ری رفت به

یوجود م آورند ومعرفت خالقانه از طر دهند . ی،انتقال م تیآموزش وترب قی

12 جوان اجتماع یارزش ها- ی اسالم را با ارزش ها ی جامعه گروه تروریست یداعش مقا ی سه کن ؟ دی جهان اسالم بر

یمبنا عدالت ، تقوا، برادر یو برابر ی ول یگروه ترور ی ست یحق ح ی ات یاند یو دارا ستندیمخالفان قائل ن یبرا شه ها ودخواهانه خ ی

،ش یری،اساط یطانی و قوم مدارانه است .

13 به دنبال کدام یفرهنگتواجم - یاز تغ کی رات جوان اجتماع است ؟ ی غت جادیبه دنبال ا یفرهنگ تهاجم یی هیدر ال ر ها ی

عم یاست وتالش م یجهان اجتماع کی قی کند عناصر ثابت و محور یاصل تیو هو دهد وتغییر لیفرهنگ را تبد کی ی فرهنگ را

یگ ینشانه م رد.

14 جوان اجتماع- یمدرن ی ته با جوان اجتماع چه تهاوت ها یسنت ی یی دارند ؟ یمدرن جوامع ته هیدر ال ها به یسطح ی

شدت به دنبال مد گرایی یاست و ش وه ها یبا زندگ شانیسبک زندگ یجلوه ها ریو پوشش و سا یمعمار ی سنت متفاوت ا ی هیست و ال

ها ی عم یو بن قی اد نیا نی دو متفاوت است .مدرنیته گرا ایبه دنبال دن یی ی، جهان شدن بوده است و جهان سنت را یعنوم یارزش ها ی

.کند یدنبال م

15 جوان اجتماع - ی مس یبا سطحیدر چه تیحی کدیگر تهاوت دارند .نمونه ذکر کن ؟ دی در هیال ها س ی طح مانند زبان ی

یوادب ات یونژاد با ی،سرود مل هی، هنر،تغذ کدیگر .تفاوت دارند

16 - چرا جوان اجتماعی باشکل های مختلف و فرهنگ های متهاوت وجود دارد؟ چون اراده وخواست

انسان ها با یکدیگر متفاوت است وارزش ها وفرهنگ متفاوتی شکل می گیرد وشناخت انسان ها)معرفت ( متفاوت

می شود.

17 - جوان اجتماعی چگونه شکل می گیرد؟ ازطریق فرهنگ شیوه ی ارتباط شکل می گیرد وبا کنش گری فعال

انتقال میابد وجهان اجتماعی شکل می گیرد.

18 جوان اجتماعی ممکن است دچارچه نوع تغییراتی شوند؟ 1 .تغییرات سطحی که درون جهان اجتماعی در

غالب هنجار ها ونماد ها وجنبه های ظاهری فرهنگ مانند : پوشش مسکن تغذیه و... به وجود می آید 2 .تغییرات

عمیقی که در آرمان عقاید وارزش ها به وجود می آید وموجب می شود جهان اجتماعی را به جهان دیگر تبدیل

کند. مثال : تغییری که در فرهنگ باستانی ایران انجام شد وایران را اسالمی کرد.

19 - چه نوع معانی محوری برای جوان اسالم می توان تصورکرد؟ 1 .توحید 2 .نبوت 3 .معاد

21 - چه نوع معنایی می توان برای جوان جاهلی برشمرد؟ 1 .شرک 2 .بت پرستی 3 .نگاه نژادی وقبیله ای

واصالت خون ونصب وتعصبات قومی

21-جوان اجتماعی انسانی را با جوان اجتماعی حیوان ها چه تهاوتی دارد؟فعالیت های جمعی حیوانات غریزی ، غیر

ارادی ، ثابت و یکنواخت است ولی حرکت های اجتماعی انسان ها آگاهانه و ارادی است و زمان به زمان تغییر می کند.

22-چرا انسان از نظرزیستی تقریباٌ شبیه به همدیگر هستند و لی از نظر اجتماعی متهاوت اند؟چون انسان ها از نظر

زیستی تابع جهان طبیعی هستند )که ثابت است( ولی از نظر اجتماعی اراده و معانی انسان ها متفاوت است.

23 -سبب پیدایش جوان های مختلف اجتماعی چیست؟آگاهی و فرهنگ انسان ها که از طریق آموزش و تربیت منتقل می

شوند متنوع است و انسان ها منفعل و بی اختیار نیستند.

24- جوامع غربی از نظریهی تک خطی چه سوء استهادهای میکنند؟چون تمامی جوامع باید مسیری همچون

جوامع غربی را طی طی کنند با این تلقین آن ها را از خالقیّت و تغییرات اجتماعی بومی باز میدارند.

25 - نمونه هایی از جوان های اجتماعی در عرض هم در ایران مثال بزنید.

تپهی سیلک کاشان ، شهر سوختهی سیستان ، تپهی مارلیک و حسنلو هر یک مستقل از دیگری به شکوفایی رسیده اند .

26 جوامع غرب زده چه سرنوشتی خواهند داشت ؟ چرا ؟فرهنگشان به نابودی می رسد و از پویایی باز میماند . چون

تقلید کورکورانه و بدون انتخاب و گزینش از ارزشها و هنجارهای غرب دارد.

27 جوان اجتماعی کمونیستی و جوان اجتماعی لیبرالیسم را مقایسه کنید.هردو در اندیشه های سکوالریسم

مشترکاند ولی در شیوهی حکومت داری و استفاده از ابزار تولید و مالکیت متفاوتاند . انباشت ثروت ، مالکیت خصوصی

و منفعت شخصی از ویژگیهای لیبرالیسم است و تمایل به جامعهی مساوات گرا ، کنترل دولتی و مالکیت عمومی از ویژگی

های کمونیسم است.)درعقایدبنیادین مشترک اندولی درالیه های سطحی متفاوت هستند.(

28 - چه دیدگاه هایی نسبت به رشد جوامع وجود دارد؟ 1 .جهان های اجتماعی در طول هم با نگاه تک خطی 2 .

جهان های اجتماعی در عرض هم

29 برای جوامع درعرض هم مثال بزنید؟ جوامع اسالمی _ غربی _ چین وهند هریک سابقه ی تمدن دارند ولی فرهنگ

آن ها از یکدیگر جداست با وجود ارتباطی که با یکدیگر دارند مستقل از یکدیگرند.

32- طبق نظریه ی تک خطی جوامع ، جوامع چگونه تکامل می یابند؟طبق این نظریه همه ی جوامع در مسیر 30

مشابه و واحدی حرکت می کنند ، فقط ممکن است برخی پیشرفته تر و برخی عقب مانده تر باشند.فقط یک الگوس واحد

وجود دارد که همه ی ناگزیر هستند آن را طی کنند

31 جوان اجتماعی و فرهنگ مدرسهی شما چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ فرهنگ و شیوه ی ارتباط ما ، نمادها و

پیامهای ما را به وجود میآورد و ما به کمک آن جامعهای به نام مدرسه را به وجود میآوریم. اگر ارتباط و زندگی مشترک

نداشته باشیم جامعهیمان هم به وجود نمیآید.

32 مصادیق فرهنگ شور شما با فرهنگ دیگر شورها چه تهاوت های دارد؟نوع لباس و پوشش محلی ، غذا های

محلی ، بازیهای محلی ، آداب و رسوم جشن های مردم شهرستان ما نشان می دهد که مصادیق فرهنگما با شهرهای دیگر

فرق دارد.

33 ویژگی فرهنگی که شور شما را از دیگر شورها متهاوت نشان میدهد چیست؟آثار باستانی ، پوشش محلی ،

لهجهی مخصوص ، صنایع دستی ، عزاداری مخصوص ، بازار های گروهی و محلی

34 آیا خانوادهی شما فرهنگ مخصوص به خود دارد؟ چگونه؟ بله خانوادهی من ارزشهای مشترکی دارد از جمله

سعادتمندی همگانی ، عاقبت به خیر شدن دسته جمعی ، صفا وصمیمیت که با هنجارهایی مثل کمک کردن ، تقسیم وظایف

، درود فرستادن به یکدیگر در شبانه روز ، ممنوعیت اخم ، وفور لبخند ، استفاده از رنگ روشن و پوشش زیبا به دست

میآید و قالب مخصوصی برای فرهنگ خانوادهی ما به وجود آمده است.

6الصه درس خ :

جهان اجتماعی پس از تشکیل پیامدها ی الزامی وموقعیت های فرصت ساز یامحدود کننده ایجاد می کند. —

هرجامعه بنابرسطح آگاهی خود ،به اعضا فرصت هایی می دهد ومحدودیت هایی ایجاد می کند.هیچ جامعه ی بدون —

محدودیت نیست. فرصت ها ومحدودیت ها دوروی یک سکه اند.

شیوه زندگی انسان وجهان اجتماعی او متناسب با نیازها،اراده و سطح آگاهی اش تغییرمی کند. )فرصت ها ومحدودیت های —

جوامع متفاوتند.(. باتولدعضوجهان اجتماعی می شویم که قبل ازما توسط گذشتگان ایجاد شده ولی دربرابر این جهان منفعل

نیستیم وبااراده وآگاهی آن راگسترش یا تغییرمی دهیم.)البته گاهی جهان اجتماعی نسبت به این تغییرمقاومت می کند.(

جهان اجتماعی تا زمانی پابرجاست که مشارکت اجتماعی وجوددارد. —

هرجهان اجتماعی عقاید وارزش ها وفرصت یا محدودیت های خاص خوددارد که براساس آن می توان به ارزیابی آنها —

پرداخت.

برخی استعدادهای معنوی را نادیده می گیرند)فرصت نمی دهند(.برخی نیازهای مادی ودنیوی رانادیده می گیرند. —

فرصت ها شکلی از حقوق هستند ومحدودیت ها شکلی تکلیف ووظیفه —

فرهنگ سکوالر)جهان متجدد(:1-عقاید وارزش ها فقط مربوط به این جهان مادی اند2-همه ظرفیت های انسان درخدمت —

دنیا به کارگرفته می شود.3-معنویت فراموش می شود. جهان معنوی توحیدی: اعتقادبه خدای واحد .جهان معنوی

اساطیری:اعتقادبه خداوندگاران وقدرت های فوق طبیعی)انحراف ازتوحید(

ویژگی های جهان متجدد: رویکرد دنیوی واین جهانی : نگاه به جهان فقط جهان مادی —

فقط جهان حسی برای تسلط بر طبیعت)جهان مادی( —

عقالنیت درجهان متجدد ازنظروبر: عقالنیت مدرن )عقالنیت ابزاری(: برمبنای عقل جزیی،حسی وتجربی)طبیعت گرا( —

توجه به وسیله بدون توجه به اهداف.عقالنیت ذاتی )عقالنیت ارزشی( :برمبنای آرمان های اجتماعی )معنویت گرا( —

مانند معیارهای زیباشناختی،وفاداری،همدردی،دوستی،اخالق و... عقالنیت ذاتی شکل دهنده اهداف زندگی است. —

بازوال عقالنیت ذاتی داوری ارزشی ناممکن می شود. گسترش عقالنیت ابزاری و زوال عقالنیت ذاتی ،طرد عناصرمعنوی —

ومقدس )تقدس زدایی( ،صرفا به عناصری توجه می شود که دراختیار وکنترل بشرند. قفس آهنین :اسیر دست ساخته

خودشدن.عقالنیت ابزاری بدون عقالنیت ذاتی ،به قفس آهنین تبدیل می شود. )ایجادپوچ گرایی(

سواالت 6درس

-1 آیا جوان اجتماعی صرفا تابع خواست واراده افراداست؟ پاسخ: جهان اجتماعی درابتدا جهت

تشکیل خودتابع اراده افرادبه وجودآورنده خوداست ولی پس ازایجاد جهان اجتماعی صرفا تابع خواست

واراده افراده نیست وپیامدهای الزامی )فرصت ها ومحدویت هایی( برای اعضای خودبه وجودمی آورد.

-2 آیا پیشینیان درساختن جوان اجتماعی ما تاثیرگذارهستند؟ پاسخ:بله بخشی ازجهان اجتماعی

کنونی ما ساخته پیشینیان است وبخش هایی ازآن را خودمان می سازیم.

-3 جوان اجتماعی چه پیامدهایی برزندگی اجتماعی مادارد؟پاسخ: جهان اجتماعی موقعیت های

جدیدی درقالب فرصت ها ومحدودیت ها برای کنش ها وانتخاب های بعدی ما فراهم می کند.

-4 نیازمندی ساختن جوان اجتماعی جدیدچیست؟ پاسخ:پیدایش وگسترش اگاهی واراده ای نوین

-5 تاچه زمانی پیامدهای جوان اجتماعی پابرجاست؟ پاسخ:تازمانی که مشارکت اجتماعی

افراددرجامعه پابرجاباشد.

-6 آیا جوان جتماعی به پیدایش وگسترش هرنوع آگاهی واراده ی نوین درجامعه اجازه

بسط وتوسعه می دهد؟پاسخ : خیراگراین اگاهی های جدیدخارج از چارچوب عقایداصلی آن جهان

اجتماعی باشد اجازه بروز وبسط نمی یابد.مثال درجامعه دینی اندیشه های ضددینی ومادی گرایانه ممنوع

هستند.

-7 پیامدهای اجتماعی فرصت سازند یا محدود کننده اند؟ پاسخ: پیامدهای اجتماعی هم فرصت

هستند وهم محدودیت. فرصت ها ومحدودیت ها دوروی سکه هستند یکی ازیکدیگرجدانیستند.وقتی به

چراغ قرمز راهنمایی ورانندگی برمی خوریم ازیک سومحدودیت است ومارامتوقف می کندولی ازسوی

دیگربه طرف مقابل امکان می دهدتاباآرامش وسالمتی عبور کندوالبته بعدا همین برای ما اتفاق

خواهدافتادپس هرمحدودیتی فرصتی دردرون خوددارد.

-8 رابطه فرصت ها ومحدودیت های اجتماعی رادرزبان وادبیات توضیح دهید: پاسخ:زبان ها

مملوازقواعدوپیچیدگی هایی هستندکه یادگیری انهارامحدود وسخت می کندولی همین محدودیت

واجازه ندادن به هرشکل تلفظ کردن وگفتارفرصت انتقال معانی پیچیده وبرقراری ارتباط مناسب رابه مامی

دهد.

-9 آیا جوان های اجتماعی به صورت یکسان به انسان ها فرصت ومحدودیت می دهند؟

پاسخ: خیر هرجهان اجتماعی براساس عقایدوارزش های خود)الیه های عمیق(افق ها وظرفیت های

جدیدی برای انسان ا فراهم می کنند وممکن است برخی ازتوانمندی های بشررانادیده بگیرند.مثال جهان

های متجدد توانایی های فکری وروحی بشرکه جنبه معنوی ،دینی،الهی داردرانادیده می گیرندوبه آنها

اعتقادندارند وگاهی آنهارامسخره می کنندواجازه حضوردرجامعه رانمی دهند.

11 -نمونه ای ازفرصت ها ومحدودیت های محیط خانواده خودبنویسید:پاسخ:من

درمحیط خانواده خوددربرابرپدرومادروخواهروبرادرم وظیفه کمک کردن،همراهی،احترام ،محبت کردن

و...رادارم ومتقابالانتظاردارم که آنهانیزهمین وظایف را انجام دهند.محدودیت هایی که برای اطرافیانمان

فرصت سازاست.

11 -جوان های اجتماعی معنوی وجوان های اجتماعی غیرمعنوی را ازنظرفرصت ها

ومحدودیت های اجتماعی مقایسه کنید؟ پاسخ: جهان اجتماعی معنوی برای ارزش های دینی

ومعنوی فرصت بروز وگسترش فراهم می کند وارزش های مادی گرایانه ودنیوی را محدود می

کند.درجوامع مادی وغیردینی ارزش های دنیوی ومادی فرصت دارند وارزش های معنوی محدود شده وبه

کناری گذاشته می شوند. مثال رعایت حجاب درجامعه اسالمی تشویق می شودولی درجوامع غیردینی

محدودمی شودوافرادنمی توانندبا حجاب اسالمی دربرخی ازاماکن حضوریابند.

12 -منظورازجوان متجدد چیست؟ پاسخ: جهان اجتماعی که درغرب پس ازدوره رنسانس

درحدود422سال پیش شکل گرفت.)دوره ای که علم گرایی،دنیاگرایی،مصرف گرایی،لذت گرایی

گسترش بسیاریافت واندیشه های دینی ومعنوی کنارگذاشته شد.(

13 -جوان متجدد براساس اندیشه های ماکس وبردارای چه ویژگی هایی است؟پاسخ:

1 -رویکرددنیوی واین جهانی:یعنی تنهاجهان قابل قبول وقابل فهم این جهان مادی وقابل حس است

وجهانی دیگر قابل پذیرش نیست.2 -گسترش علوم تجربی وفناوری:برای اهداف دنیوی بااستفاده از علوم

تجربی وفناوری برطبیعت مسلط شده وازآسیب های طبیعی پیشگیری می شود.)گسترش عقالنیت ابزاری

هم به آن می گویند.(3-گسترش کنش های حسابگرانه دنیوی:یعنی کنش ها بیشترجنبه مادی گرایانه دارد

وجنبه های عاطفی واخالقی خودراازدست می دهند.)کنش های معطوف به هدف هم به آن گفته می

شود.(4-قفس آهنین: یعنی ابعادمادی زندگی واهمیت به ابزاربرای تسلط برطبیعت اراده وآزادی حقیقی

انسان راازبین می برد وانسان اسیر دست ساخته های خود می شود.5-طرد عناصرمعنوی ومقدس

جهان:جهان را صرفا مادی می داند وپدیده های ماورای طبیعی ومقدس را کنارمی گذارد.2 -کنارگذاشتن

روش های فراتجربی:درایجادعلوم فقط روش هایی راعلمی می داندکه تجربی وقابل اثبات مادی

باشدودیگرروش ها مانند روش های عقلی والهی)وحیانی( راقبول نداردوآنها راغیرعلمی می داند.)به این

مورد زوال عقالنیت ذاتی هم گفته می شود.(

12 یتوان جوان یچگونه م - جد دی ساخت وآن را بسط داد ؟ هر گاه فعاالنه به کنش بپرداز می و آگاهانه و با اراده معرفت

ی میرا گسترش ده عن یعقا یبر مبنا ی دو باور ها ، قواعد ،مقررات ،هنجار ها ونماد را شکل ده یجهان اجتماع می جد جادیا دی و

یز ابدی یگسترش م را امدیپ ها ،آن جهان یالزام ی با مشارکت اجتماع ی بوجود آمده است .

13 جوان اجتماع کیچگونه - ی تغ دهد ؟ یشکل م ریی هر یجهان اجتماع کیو قواعد یالزام یامدهایگاه پ تغیی کند ، ر

شکل جهان اجتماع ی تغیی کند . یم ر

14-خداوند در خصوص امکان تغیی ر شکل جوان اجتماع یفرما یچه م ی ند ؟

قومیما ریغی)ان اهلل ال حت ریغی ی ما به انفسهم( سوره رعد آ هی 11

را تغ یحال قوم خداوند یی ر نم ی دهد تا آن که خود حال خود را تغیی دهند . ر

15 دیمثال بزن یاجتماع یاعتبارات- که فرصت ساز باشند؟ قرمز راهنما چراغ یی است که یتیبه ظاهر محدود یو رانندگ

موجب فرصت عبور سالم را به افراد را م دهد . ی

16 - در جوان متجدد ماکس وبر کدام عقالن تی رو به افول و کدام عقالن است. چرا ؟ شیرو به افزا تی

از آن جا که جهان متجدد بر مبنا ی حس و تجربه بنا شده است عقالن میدر آن از مفاه یابزار تی کل دیآ یساب مبه ح یدی ول ی

ما فوق تیعقالن حسی شناخته شده نیست و روبه زوال میرود.

17 - نمونه ای از قهس آهنین ماکس وبر در فضای اطراف خود بنویسید. افناوری های رتباطی جدید برخالف گسترش

ارتباطات و سهولت آن موجب ایجاد اعتیاد و اتالف وقت .می شود افراد برخی از

18 - حجاب فرصت است یا محدودیت ؟چون از طریق آن میتوان سالمتی جسم و روان را در جامعهی آلودهی کنونی حفظ

کرد فرصت محسوب می شود.

19 - کدام یک از ویژگی های جوان متجدد فرصت )مثبت( و کدام یک محدودیت )منهی( است؟توسعهی

عقالنیت ابزاری و غلبه کنش های عقالنی معطوف به هدف فرصت ساز و مثبتاند ، ولی رویکرد این جهانی ، قفس آهنین و

زوال عقالنیت ذاتی محدودیت اند و طردعناصرمقدس اگر به معنای اگر به معنای کنار گذاشتن خرافات باشد مثبت است و

اگر به معنای کنار گذاشتن عناصر فوق طبیعی جهان ومقدسات باشد ، محدودیت است .

-21 جوان اجتماعی با پیامدها و الزام ها چه رابطه ای دارد؟جهان اجتماعی در آغاز با اراده و اعتبار انسان ها شکل می

گیرد ، ولی پس از تشکیل پیامدهای الزامی برای ما به دنبال دارد.مثالٌ گروه دوستی را خودمان تشکیل می دهیم و از تشکیل لی پس

باید معرفت و مردانگی گروه دوستی را رعایت کنیم

21-چگونه ممکن است جوان اجتماعی دچار تغییر اجتماعی شود؟زمانی که پیامدهای الزامی تغییر کند جهان اجتماعی نیز

تغییر می کند مثالٌ در کشور تونس الزام اطاعت از حکومت تونس تغییر کرد ، نتیجه ی آن تغییر روابط اجتماعی و سیاسی جامعه شد.

7درس الصه خ

ارزش ها،راهنمای کنش های اجتماعی اند. وقتی به ارزش ها عمل کنند،ارزش ها به واقعیت تبدیل می شوند.

آرمان اجتماعی:به مجموعه اهداف وارزش های مشترکی که اعضای یک جهان اجتماعی خواهان رسیدن به آن

هستند.)تصورمطلوب اعضاءازوضعیت فرهنگ،سیاست،اقتصاد،خانواده و...(

قلمرو آرمانی فرهنگ وجهان اجتماعی:ارزش هایی که مردم ازآنهاجانب داری می کنند ورعایت آنها راالزم می دانندولی

درعمل ممکن است برخی ازآنها نادیده گرفته شوند.)ماننداخالص عمل و..(

قلمرو واقعی فرهنگ وجهان اجتماعی: ارزش هایی که مردم به آن عمل می کنند.)احترام به والدین و...(

هدف برنامه ریزان فرهنگی: ورودهرچه بیشترآرمان ها به قلمروواقعی جهان اجتماعی است.

اگر مردم مطابق آرمان های خودعمل کنندفاصله ی میان قلمرو واقعی وآرمانی کاهش می یابد.

مهم ترین آرمان ها وارزش های جهان اسالم:عمل به حق وپرهیز ازباطل

عقایدی ازجهان اجتماعی که ازنظرعلمی قابل دفاع نباشدوخرافی باشدباطل است.

عقایدی که ازنظرعلمی صحیح ومطابق با فطرت انسان باشد،حق است.

ارزش های حق:اعتقادبه توحید،وفای به عهد،دفاع ازعدالت و.. ارزش های باطل:ظلم،شرک،دنیاپرستی،بی عدالتی،تجاوزبه

حقوق دیگران و.. . حق وباطل بودن هرالیه ازجهان اجتماعی با علم متناسب باهمان الیه شناخته می شود.حق وباطل بودن

ارزش ها وعقاید کالن درباره انسان وجهان رابایدباابزارعقل و وحی شناخت نه باروش های علوم تجربی

جهان اجتماعی که علوم رافقط تجربی می دانند وعقل و ووحی را روش معتبرعلمی نمی دانند نمی توانندداوری ارزشی

کنند.)ازحق وباطل بودن ارزش ها سخن بگویند.(

قلمروپدیده ها درجهان های اجتماعی متفاوت هستند.یعنی یک پدیده ممکن ست دریک جهان آرمانی باشد ودرجهانی

دیگر واقعی)مثال امنیت،سیاست و..( .دیدگاه جهان های اجتماعی که علم رابه دانش تجربی محدودمی کنند:

مافقط می توانیم بودن یانبودن این ارزش ها وپیامدهای اجتماعی وتاریخی آنها رابشناسیم وبرای داوری ارزشی راهی نداریم.

آگاهی یاجهل،توجه یا عدم توجه مردم، مالکی برای تشخیص حق یا باطل بودن ارزش ،هنجار،کنش یا عقیده ای نیست.

اگر جوامع حق رانشناسند وبه آن عمل نکند،ازحق گسسته وبه سوی باطل گام برمی دارند.

حقایق ثابت اندولی گاهی درقلمرو واقعی اند وگاهی درقلمرو آرمانی)درجهان اجتماعی متغییرند.(

سواالت درس 7

1-فرهنگ واقعی و فرهنگ آرمانی را تعریف کنید. بخشی از فرهنگ که مردم به آن عمل نی کنند فرهنگ واقعی جامعه

است.بخشی از فرهنگ که مردم از آن جانبداری می کنند و رعایت آن را الزم می دانند اما به آن عمل نمی کنند فرهنگ آرمانی

است.

مالک -2 های تشخیص فرهنگ حق از باطل چیست؟

-2قابل دفاع باشد -1 مطابق فطرت و وحی باشد. -3 از عقالنیت برخوردار باشد.

-3 در فرهنگ اسالمی موم ترین ارزش های اجتماعی کدامند؟ پرهیز از باطل-2عمل به حق -1

-4 چگونه بخشی از فرهنگ آرمانی خارج از فرهنگ واقعی قرار می گیرد و بخش های داخل یک فرهنگ

آرمانی کدامند؟با مثال تهسیر کنید. بخش هایی از فرهنگ آرمانی توسط مردم رعایت می شود و به آن عمل می کنند که

داخل فرهنگ واقعی است مثالٌ خون ریزی نکردن و به ناحق خون نریختن که هم در فرهنگ واقعی و هم در فرهنگ آرمانی )یا

احترام به والدین و...( اما بخش هایی از فرهنگ فقط آرمانی است و در عمل رعایت نمی شود یعنی خارج از فرهنگ واقعی است مثالً

غیبت نکردن و صرفه جویی و دروغ نگفتن که به صورت فرهنگ آرمانی است ولی در عمل اکثر مردم آن ها را رعایت نمی کنند.

-5 درچه صورتی ارزش ها به واقعیت تبدیل می شوند؟ وقتی مرپاسخ: دم مطابق با ارزش هاعمل کنند.

-6 ایا تمام مردم به ارزش ها وآرمان های جامعه پای بندهستند وبه آن عمل می کنند؟ پاسخ خیربرخی ازمردم

ارزش ها رادرعمل رعایت نمی کنند. مثال درعمل به اخالص اعتقادندارند.

-7 آرمان اجتماعی راتعریف کنید:به مجموعه اهداف وارزش های مشترکی که اعضای یک جهان اجتماعی خواهان رسیدن به

آنهاهستند.)تصورمطلوب اعضای یک جهان اجتماعی نسبت به فرهنگ وسیاست واقتصاد وخانواده و.....

-8 دو ابزار موم برای شناخت عقاید در ارزش ها چیست؟ وحی-2عقل -1

-9 حقیقت را با واقعیت مقایسه کنید. -1 حقیقت خارج از وجود انسان است ولی واقعیت درون تصور انسان است. حقیقت -2

پدیده ای ثابت است و تحت تأثیر قرار نمی گیرد ولی واقعیت پدیده ای است که روی داده و تحت تاثیر قرار می گیرد.

-11 در چه صورتی جوامع فرهنگ حق را از دست داده و به سوی باطل گام برمی دارند؟ اگر جوامع به حقیقت

ایمان نیاورند و بر اساس آن عمل نکنند یا اگر ایمان خود به حقیقت و کنش هایی که براساس آن سازمان داده اند تغییر دهند فرهنگ

حق را از دست داده و به سوی باطل گام برمی دارد.

11-تعدادی از ارزش های فرهنگ باطل را نام ببرید. قدرت طلبی ، شرک ، نژادپرستی ، ثروت اندوزی ، انکار مبدأ الهی ،

شقاوت ، تجاوز به حقوق دیگران ، دنیا پرستی ، ظلم ، بی عدالتی

12-تعدادی از اررزش های فرهنگ حق را نام ببرید. -دفاع از عدالت حمایت ارز مظلومان -توحید- ربوبیت خداب سبحان

نسب به همه ی مخلوقات آزادی ا - نسان ها و موانع سعادت.

13-مدیران و برنامه ریزان فرهنگی جامعه از چه طریقی فرهنگ آرمانی را به عرصه ی فرهنگ واقعی وارد می

کنند؟ از طریق تحقق شرایط امر به معروف و نهی از منکر - استفاده بیشتر از افراد متخصص در عرصه ی رسانه ها ه مقتضیات ب -

زمان و مکان و نحوه ی ورود عناصر فرهگی به جامعه توجه کنند - کمک به جامعه پذیری افراد جامعه

14 - کدام بخش از فرهنگ حق وکدام بخش باطل است؟ بخش هایی ازفرهنگ که از نظر علمی قابل دفاع نباشد

وبراساس خرافات شکل گرفته باشد باطل وبخش هایی که از نظر علمی صحیح ومطابق فطرت انسان باشد حق است.

15 - نقش مدیران وبرنامه ریزان فرهنگی درجامعه چیست؟ تالش می کنند از طریق نهادهای فرهنگی، تعلیم وتربیت الزم

رابرای ورود فرهنگ آرمانی به عرصه فرهنگ واقعی فراهم آورند.

-16 چراماناچار به پذیرش حکمت الوی ووحی درتشخیص حق وباطل هستیم ؟ چون عقالنیت ابزاری نسبی

وداست.ومحد

-17 کدام جوامع نمی توانند ازحق یا باطل بودن عقاید وارزش ها سخن بگویند؟ چرا؟ جوامعی که علم را محدود

به دانش تجربی وآزمون پذیری می دانند وعقل ووحی رابه عنوان دو وسیله ی معرفت علمی معتبر نمی دانند وارزش ها وعقاید

اجتماعی راصرفا پدیده های تاریخی می دانند که مالکی برای داوری نسبت به درست وغلط بودن آنها نداریم .

-18 چندنمونه ازعناصر فرهنگ حق که دراغلب جوامع حضورداردرانام ببرید : وفای به عهد، راستگویی، پرستش

خدا، عدالت خواهی، گذشت ، رعایت پوشش، دفاع از مظلوم ، احترام به همنوع، کمک به هم نوع ،

چه تها -19 وتی بین فرهنگ آرمانی وفرهنگ حق وجود دارد ؟ حق یا باطل بودن فرهنگ ) عقاید، ارزش ها ، هنجارها،

کنش ها( براساس آگاهی یا جهل، عالقه یا بی توجهی مردم جوامع مختلف نسبت به آنها تعیین نمی شود.ولی فرهنگ آرمانی با

اعتباردادن وتوجه مردم شکل می گیرد .

21 دیدگا - ه فارابی درخصوص مدینه فاضله چیست؟ جامعه ای که از فرهنگ حق برخوردار باشد مدینه ی فاضله است .

21 - عناصری از فرهنگ باطل که درفرهنگ آرمانی وواقعی ما وجوددارد را بنویسید: قبیله گرایی ، تجمل گرایی ،

پارتی بازی ، قدرت طلبی ، مال اندوزی ، خودخواهی ، برتری طلبی ، خودمحوری

22 - آیا حقیقت با عدم تایید مردم درجامعه باطل می شود ؟ خیر اگر حقیقت به واقعیت درنیاید نشان دهنده ی باطل بودن

آن نیست.مقبولیت مردم نسبت به یک ارزش به معنای حقیقی بودن آن ارزش نیست.

-23 درچه صورتی حقیقت به حوزه فرهنگ واقعی راه پیدا می کند؟ درصورتی که جوامع عقاید وارزش های حقیقی

را به عرصه فرهنگ آرمانی درآورند وسپس به انها شکل هنجاروکنش دهند) حقیقت را به ارزش وعمل درآورند.( حقیقت به حوزه

ی فرهنگ واقعی راه پیدا می کند .

-24 چرا حقیقت درقلمرو واقعیت ثابت نیست ؟ چون ممکن است حقیقت به صورت عقاید آرمانی وهنجارهای عملی )

فرهنگ واقعی ( درنیامده باشد .جامعه ممکن است از حقیقت انحراف داشته باشد وبه سوی باطل برود.

25 آیا آرمان - ها و ارزشهای مردم ایران با هنجارهایی که به کارمیگیرند مطابق و هماهنگ است؟

خیر مردم همواره به آنجه خوب و آرمانی می نمیدانند عما کنند. ارزش های مشترک عملیاتی و اجرا نمی شوند . مثالً اخالص ارزش

مشترک وپسندیدهی جامعه است که عمل کردن به آن توسط برخی از مردم ساده لوحی به حساب میآید.

26 - چگونه شما به عنوان یک دانشآموز و شوروند ایرانی میتوانید آرمانهای فرهنگی را به عرصهی

فرهنگ واقعی واردکنید. من به عنوان یک دانشاموز وقتی چیزی را خوب و آرمانی میدانم در عمل و رفتار دهم هایم نشان

و فاصلهی بین حرف و عمل را کم کنم فردی هستم که به نزدیک شدن فرهنگ آرمانی به فرهنگ واقعی جامعه کمک کردهام .

اگر آنچه از معلمان و والدینم دریافت میکنم را عمل کنم به فرهنگ آرمانیِ واقعی شده ام.ام پرداخته

22-اگر علوم اجتماعی محدود به معنای تجربی نباشد چه توانایی های پیدا میکند؟ میتواند در مورد حق یا

باطل بودن فرهنگهای مختلف داوری کند

28- اگر در جامعهی محل زندگی شما فرهنگ آرمانی و فرهنگ واقعی دچار تغییر شده است آن را

توضیح دهید. در گذشته تحصیل دختران جنیهی واقعی نداشته است وتحصیل فقط برای پسران مجاز شمرده میشد ولی

امروز دختران نیز همانند پسران تحصیل میکنند فرهنگی که که آرمانی و درون فرهنگ آرمانی است.

29 - چرا مالک حق و باطل بودن عقاید ، ارزشها و کنش ها ، عالقه یا بیتوجوی مردم جوامع نسبت به

آنوا نیست؟عالقه یا بیتوجهی مردم در قلمرو واقعیت است و تغییر پذیر ، ولی حقیقت ثابت است و مالکی برای حقانیّت

یا باطل بودن ارزش هاست . انسان نمیتواند مالک حقانیّت را وضع کند ؛ خدا مالک حقانیت و مالک حق است.

31 تالش نوادهای فرهنگی در خصوص برنامهریزی فرهنگی چگونه است؟تعلیم وتربیت الزم را برای ورود

فرهنگ آرمانی به عرصهی فرهنگ واقعی فراهم میکند.

31 ارزشهای حق و باطل از چه جایگاهی برخوردارند؟اغلب از ارزشهای آرمانی تاریخ بشریّت بودهاند و دو

فرهنگ در سطح جهانی به وجود آورده اند.)فرهنگ حق و فرهنگ باطل(

32 چرا خرافات را جزء فرهنگ باطل به حساب میاوریم؟چون خرافات از نظر علمی صحیح و قابل دفاع نیست و با

فطرت انسان مطابقت ندارد.

33 در محیط زندگی خود ارزشهای آرمانی مثال بزنید که بیرون فرهنگ واقعی باشند؟اخالص عمل ، نیکی

به همه مخلوقات عالم ، شهر ما خانهی ما

34 مالک حق و باطل بودن شیوهی مداوای بیماران چیست؟ روشهای تجربی

35 آیا میتوان تکنیکها و روشهای اجرایی را داوری کرد؟ چگونه؟ بله با استفاده از روشهای علوم تجربی

36 چرا جوامعی که علم را محدود به علوم تجربی میدانند نمیتوانند عقاید و ارزشهای کالن دربارهی

انسان و جوان را داوری کنند؟

چون از دو ابزار مهم شناخت عقاید یعنی عقل و وحی استفاده نمیکنند و ارزشها و عقاید اجتماعی را پدیدههای صرفاً تاریخی

میدانند و صرفاً بودن یا نبودن آنها را می شناسند و راهی برای داوری ندارند.

37 مالک حق یا باطل بودن ارزشها و کنشهای انسانی را چه چیزی تعیین میکند؟حقیقت و مبدأ الهی

38 ارزش هایی مثال بزنید که درستی و حقانیت آنها با نظر آدمیان تغییر نمیکنند.عدالت ، آزادی ، توحید ،

سعادت انسانها

39 ارزشهای باطلی مثال بزنید که باموافقت آدمیان تغییر نمیکند و حقانیّت نمی یابد.نژاد پرستی ، قدرت

طلبی ، ثروت اندوزی ، شرک ، انکار مبدأ الهی ، برتر دانستن یک قوم

41-چگونه بخشی از فرهنگ آرمانی خارج از فرهنگ واقعی قرار می گیرد و بخش های داخل یک فرهنگ

آرمانی کدامند؟با مثال تهسیر کنید.یخش هایی از فرهنگ آرمانی توسط مردم رعایت می شود و به آن عمل می کنند که داخل

فرهنگ واقعی است مثالٌ خون ریزی نکردن و به ناحق خون نریختن که هم در فرهنگ واقعی و هم در فرهنگ آرمانی )یا احترام به

والدین و...( اما بخش هایی از فرهنگ فقط آرمانی است و در عمل رعایت نمی شود یعنی خارج از فرهنگ واقعی است مثالً غیبت

نکردن و صرفه جویی و دروغ نگفتن که به صورت فرهنگ آرمانی است ولی در عمل اکثر مردم آن ها را رعایت نمی کنند.

41-حقیقت را با واقعیت مقایسه کنید. -1 حقیقت خارج از وجود انسان است ولی واقعیت درون تصور انسان است. حقیقت -2

پدیده ای ثابت است و تحت تأثیر قرار نمی گیرد ولی واقعیت پدیده ای است که روی داده و تحت تاثیر قرار می گیرد.

42-در چه صورتی جوامع فرهنگ حق را از دست داده و به سوی باطل گام برمی دارند؟اگر جوامع به حقیقت

ایمان نیاورند و بر اساس آن عمل نکنند یا اگر ایمان خود به حقیقت و کنش هایی که براساس آن سازمان داده اند تغییر دهند فرهنگ

حق را از دست داده و به سوی باطل گام برمی دارد.

خالصه درس هشتم:

هویت پاسخی برای من کیستم،است.وجوه تمایزبخش مانسبت به دیگران. هویت مولفه های فردی واجتماعی داردکه

دروجودفرد به وحدت میرسد. هویت آگاهانه است ولی انسان ها همه هویت شان رانمی شناسند. هویت درعین کثرت مولفه

ها، واحداست.گاهی الیه های وجودی خودمان رانمی شناسیم)بایددرموقعیت های مختلف قراربگیریم تا ابعاد مختلف هویتی

ما شکل بگیرد.()بهترین واصیل ترین گفتگو،گفتگوی درونی وتعامل باخود است.(

بخشی از هویت مان ثابت است وبخش بزرگی ازآن متغییراست که خودمان آنها رامی سازیم. بخشی فردی وبخشی اجتماعی

است.برخی ازویژگی ها رابه ما نسبت می دهند وبرخی راخودمان کسب می کنیم. هویت فردی دو بخش جسمانی

ونفسانی)روانی( دارد. هویت فردی)بادوبخش جسمانی وروانی(با هویت اجتماعی رابطه متقابل دارند. هویت اجتماعی هرفرد

درون جهان اجتماعی وبراساس عقاید وارزش های آن شکل می گیرد. درجهان اجتماعی اسالم هویت اجتماعی افرادبرمبنای

تقوا،عدالت وعلم ارزیابی می شوند. درجهان اجتماعی دینی ،هویت افراد،براساس ارزش های دینی ارزیابی می شود.

درجهان اجتماعی سرمایه داری ،هویت افرادبرمبنای ثروت وتوان اقتصادی ارزیابی می شود.درجهان اجتماعی قبیله ای

،هویت اجتماعی افراد براساس جایگاه قبیله ای ارزیابی می شود.

نگاه دنیوی جهان متجددبه طبیعت:هردخل وتصرفی درطبیعت مجازاست برای بهره برداری بیشتر

نگاه جهان معنوی اسالم به طبیعت:طبیعت موجودی زنده ونشانه خداست.انسان درطبیعت خلیفه خداست تا بااراده خدا درآن

آبادانی انجام دهد. هرجهان اجتماعی با نوع خاصی ازهویت اخالقی وروانی سازگاراست وبه آن امکان رشدمی دهد یا

ناسازگاراست وامکان رشدراتضعیف می کند.

ویژگی های فرهنگی جهان متجددبا ویژگی ای اخالقی ومعنوی سازگارنیست.)مثالرفاه طلبی وتجمل گرایی باقناعت وتقوا

سازگارنیست.(

برای شناخت خودازدیگران)والدین،دوستان،مشاوران،روان شناسان،روان کاوان،جامعه شناسان،انسان

شناسان،فیلسوفان(کمک می گیریم. درشناخت هویت نظریات متفاوت وامکان خطا وجوددارد.

سواالت درس هشتم:

-1 هویت چیست؟

به مجموعه ویژگی ها و خصوصیات هر فرد هویت او گفته می شود.وجوه تمایز بخش افرادنسبت به یکدیگرراهویت افرادمی نامند.

-2 افراد در موقعیت های مختلف خود را چگونه معرفی می کنند؟

باهوش ؛ زرنگ ، تنبل ، بی نظم ، فهمیده ، بی مباالت ، کارمند ، سریع ، پزشک ، معلم و...

-3 انواع ویژگی های هویت را نام ببرید.

اکتسابی ، انتسابی ، ثابت ، متغیر ، فردی ، اجتماعی

-4 هر یک از ویژگی های هویتی ، انتسابی ، اکتسابی ، فردی ، اجتماعی ،ثابت و متغیر را با ذکر مثال توضیح

دهید.

ویژگی هایی که در ایجاد آن موثر نبوده ایم پس از آن هم نمی توانیم در آن موثر باشیم ، ویژگی های انتسابی اند مانند پسر بودن ،

دختر بودن ، پسردایی ، دخترعمه ، متولد تهران ، سفید پوست ، سیاه پوست ، زشت بودن ، زیبا بودن ، آفریقایی تبار ، چینی تبار

ایرانی ، برره ای ، نو وان ، کودک ج

ویژگی هایی که در ایجاد آن ها موثر هستیم ویژگی های اکتسابی اند ، مانند: پدر ، مادر خوش اخالق ، مهندس معلم ، کشاورز ،

بخشنده ، خون گرم ، تنبل ، سر به هوا ، امین ، فهمیده ، ورا ج ، بی نظم ، وقت شناس

ویژگی هایی که شخصی و متعلق به یک فرد است، ویژگی های فردی هستند.مانند: مرد ، زن ، پسر ، بچه ، قدبلند ، تپل ، کله پوک ،

پزشک ، قصاب ، راست گو ، زبل خان، باشخصیت ، شیرفرهاد

ویژگی هایی که بدون حضور د ر اجتماع به دست نمی آید ، ویژگی های اجتماعی اند مانند: ایرانی ، روستایی ، شهری ، رئیس

جمهور ، فوتبالیست.

ویژگی هایی که قابل تغییر نیستند را ویژگی های ثابت گویند مانند: پسر ، دختر ، زن ، مرد ، ایرانی االصل ، آمریکایی تبار ، متولد

تیرماه ، سیاه پوست

ویژگی هایی که قابلیت تغییر در موقعیت های مختلف را دارند ویژگی های متغیر هستند مانند: دانشجو ، دانش آموز ، زرنگ ،

کشاورز ، معلم ، مهربان ، نماینده مجلس ، رئیس جمهور ، تاجر ، معلم

تنسبت هوی-5 فرهنگی و هویت اجتماعی را تحلیل کنید.

هویت فرهنگی مامجموعه ای از آرمان ها،ارزش ها،عقایدوباورهایی است که ماراازدیگران متمایزمی سازدهویت اجتماعی ما

مجموعه ای ازنقش ها،هنجارها ورفتارهای اجتماعی است که مارانسبت به دیگران متمایز می سازد.هویت فرهنگی وهویت اجتماعی

افراد دوروی شخصیت وهویت ماهستند.هویت اجتماعی ما دربستر هویت فرهنگی مان شکل می گیرد وبروز می کند. مثال یک

پدرایرانی مسلمان وظایف وتکالیف نقشش با یک پدرآمریکایی مسیحی متفاوت است.

-6 خودتان را از ابعاد مختلف هویتی معرفی کنید.

پسر ، 12 ساله ، شهرضایی زرنگ ، چاق ، قد متوسط ، درس خوان ،، شوخ خوش اخالق با مرام ، ایرانی ، نوجوان ، شهری ، پولدار

-7 در چه صورتی هویتی استمرار نخواهد داشت؟

در صورتی که همه ی ابعاد هویت انسان .تغییر پیدا کند

-8 آیا هویت افراد ابعاد تقریباٌ ثابتی دارد؟

فردهر با آن که در طول زندگی خود تحوالت و تغییرات بسیاری را پشت سر می گذارد می داند همان شخصی است که همه ی آن

تغییرات را پذیرفته است مثالٌ با وجودی که دوران کودکی و نوجوانی را پشت سر گذاشته ایم می دانیم همان فردی هستیم که االن

42 ساله شده ایم.

-9 چرا هویت همواره ابعاد ثابتی دارد؟

ورودچون با تغییرات و تحوالت زندگی ویژگی های ثابت ما تغییر نمی کنند.مثالٌ مرد بودن ، پسر حاج حسین بودن ، ایرانی بودن ،

متولد 1342 بودن.

11-بخش آگاه )آشکار( و ناآگاه )پنوان( هویت را با ذکر مثال توضیح دهید.

هویت آشکار:بخشی از ویژگی های نکه آ ،ما هویت را می شناسیم یا دیگران به آن پی می برند. مثالٌ می دانیم کهدر حفظ دروس

کردنی قوی تر از دروس محاسباتی و حل کردنی هستیم.

بخشی از هویت و ویژگی هایمان که از آن ها بی اطالع هستیم هویت پنهان و ناشناخته ماست.مثالٌ تا امروز نمی دانستم که سریع ترین

دونده ی کالسم ولی با شرکت در مسابقه ی جمعی به این نکته پی بردم .شاید اگر در مسابقه شرکت نمی کردم هرگز به این موضوع

پی نمی بردم.

11-مادرکدام بخش از ویژگی های هویتی مان نقشی نداریم؟ویژگی هایی که مربوط به مکان وزمان تولداست.وی ژگی

های جنسیتی)زن بودن،مردبودن(

12 - مثالی بزنیدکه نشان دهدبرخی ازویژگی های هویتی ما تغییرمی کند؟ اجتماع هایویژگی برخی از ی که مربوط به

جایگاه وموقعیت اجتماعی است مانند هویت شغلی.برخی ازویژگی ها که مربوط به سن افراداست مثال کودکی،نوجوانی،جوانی و...

-13 ما درباره ی ویژگی هایمان که از وجودشان آگاه )واقف( نیستیم چگونه عمل می کنیم؟

تامل می کنیم )فکر می کنیم( و گاهی از دیگران برای شناخت بهتر از خودمان کمک می گیریم و درباره ی نقاط قوت و ضعفمان

آگاه می شویم.مثالٌ نزد مشاوره ، روان کاو ، جامعه شناس ، پزشک ، روان شناس می رویم.

-14 جامعه شناسان و انسان شناسان درباره ی کدام ابعاد انسان بحث می کنند؟

درباره ی ابعاد اجتماعی و فرهنگی هویت انسان ها.

-15 وجود نظریات مختلف درباره هویت افراد نشان گر چیست؟

در شناخت هویتی خود و دیگران دچار خطا و اشتباه شده ایم.

-16 پیامبران و اولیای الوی درباره ی کدام ابعاد هویتی انسان ها سخن گهته اند؟

ابعاد الهی ، فردی و اجتماعی انسان ها و غفلت و فراموشی از هویت حقیقی انسان ها

-17 مطالبی بیان کنید که نشان دهنده ی نظریات پیامبران الوی ، فیلسوفان ، روان شناسان ، انسان شناسا ن و

جامعه شناسان درباره ی غهلت و فراموشی انسان ها از هویت واقعی شان باشد.

نظر جامعه شناسان: غفلت از هویت ملی می تواند باعث تزلزل نظام اجتماعی شود.هویت اجتماعی ازنسلی به نسل دیگرمنتقل می

شودودرعصرحاضراین انتقال با مشگل روبه رواست.

نظر انسان شناسان : هویت فر هنگی کلید فهم نظام اجتماعی است و غفلت از هویت فرهنگی تهدیدی جدی برای جامعه است. ویت ه

سردرگم وبحران زده نسبت به جامعه تعهدی ندارد.

نظر پیامبران: مردم خوابند وقتی می میرند بیدار می شوند )حضرت محمد صل اهلل علیه و آله(

حضرت امام حسین در دعای عرفه : -علیه السالم- کسی که تو را یافت چه چیزی را گم کرد و کسی که تو را گم کرد چه چیزی را

یافت.

انسان ظرفیت زیادی دارد و انسان می تواند خلیفه ی الهی در زمین باشد.بایدبااستفاده ازتعلیمات الهی فطرت وسرشت خداشناسی

راتقویت کرد،تابه خدارسید.

نظر روان شناسان : فراموشی توانایی ها و شناخت انسان ها را کاهش می دهد و موجب بیگانگی از خود می شود.داشتن هویت موجب

احساس ثبات درونی می شود.

نظر فیلسوفان : فراموشی و یکنواختی موجب بیگانگی از خود و بیگانگی از جامعه می شود به نحوی که فرد هویت جمعی و جایگاه

اجتماعی خود را گم می کند.هرچه اعتباریات فردافزایش یابدخودشناسی وخداشناسی فردافزایش می یابد.

-18 در مراسم خواستگاری خانواده ی دختر و پسر در پی شناخت چ ه مواردی هستند؟

-شناخت شغل موقعیت خانوادگی ، ویژگی های فردی)جسمانی،ظاهری و اخالقی هستند.یکدیگر ،روانی(

19-انواع هویت فردی را با مثال توضیح دهید.

هویت فردی جسمانی که شامل مواردی از قبیل وزن ، قد ، گروه خونی ، سال تولد ، رنگ چشم ، رنگ مو ، تیپ و هیکل زنگ بدن

، نوع مو می شود.

هویت فردی غیرجسمانی که شامل صفات اخالقی و روانی به طور کلی نفس آدمی است مانند : پشت کار ، دل گرمی ، اخالص ،

ایمان ، شاکر بودن ، تقوی ، بی دینی ، مهربانی ، ترش رویی و عبوس ، خیاالتی ، عصبی ، افسرده ، مجنون ، عاب ار ، ، پرهیزک د

سخاوتمند.

21-منظور از هویت اجتماعی چیست؟با ذکر مثال توضیح دهید.

شناخت و هویتی که با حضور دیگران شکل می گیرد و جامعه قواعد آن را تعریف می کند.صفاتی که ریشه در جامعه و فرهنگ

دارد و در جهان اجتماعی شکل می گیرد)هویتی که نشان دهنده نقش ها،هنجارها،وظایف وتکالیف اجتماعی ورفتارهای اجتماعی

.است.( مثالٌ پدرخانواده ، ارشد خانواده ، دختر پسر کوچک خانواده ، مادربزرگ ، زن عمو ، دایی ، عمه

21-چند نقش خانوادگی خود را نام برده و برای هریک وظایف )تکالیف( و حقوقی بنویسید.

فرزند ، دختر خانواده ، پسر خانواده ، برادر ، خواهر تکالیف : کمک به والدین ، کمک به خواهر و برادران ، احترام به گذاشتن

اطاعت کردن ، همدلی با اعضای خانواده ، حقوق نقش :تامین هزینه های زندگی توسط والدین ، تربیت صحیح ، نام نیکو داشتن ،

مورد مشورت قرار گرفتن.

22-ابعادمتمایز هویت انسان رانام ببرید:ابعادجسمانی)بدن(.ابعاد نفسانی)روانی،اخالقی(.ابعاداجتماعی)نقشهایی که ایفامی

کنیم وگروه هایی که عضوهستیم.(

23-آیا بخش های فردی و اجتماعی هویت با یکدیگر ارتباط دارند و بر هم اثر می گذارند؟

بله هر یک از این دو بر یکدیگر اثر می گذارند.جامعه در برابر ویژگی های فردی ما واکنش نشان می دهدو آن را تایید یا رد می

کند.هویت فردی افراد هم در جامعه در روابط اجتماعی مردم تاثیرگذار است.

24-بین ویژگی های جسمانی افراد و خصوصیات روانی افراد چه رابطه ای وجود دارد؟در این رابطه مثال

بزنید.

بین ویژگی های جسمانی و ویژگی های روانی رابطه ی متقابل وجود دارد و هر یک بر دیگران اثر می گذارد.بسیاری از بیماری های

جسمانی سالمت روانی انسان را به خطر می اندازد مثالٌ زیادی غده ی تیروئید موجب عصبانی شدن انسان و کم کاری غه تیروئید

موجب تنبلی فرد می شود و یا اضطراب ها ریشه در عوامل جسمانی دارند. همچنین با تقویت روحیه ی روانی می توان برخی بیماری

ها را کاهش داد.

25-تاثیر متقابل جوان اجتماعی و طبیعت )بدن انسان( را با ذکر مثال توضیح دهید.

محیط طبیعی و جغرافیایی بر مناسبات و روابط اجتکاعی اثر می گذارد.شزایط طبیعی و خصوصیات بدنی انسان فرهنگ های مختلفی

را شکل می دهد مثالٌ آب و هوای مرطوب و گرم جنوب کشور در هنر موسیقی ، شیوه ی زندگی ، معماری ، شیوه ی غذا پختن و

فعالیت های اقتصادی مردم اثر گذاشته است.

فعالیت ها و کنش های اجتماعی انسان ها هم موجب بهبود محیط زیست یا نابودی آن می شود مثالٌ با فعالیت های کارخانه آب و هوا

آلوده می شود.

26-تاثیر متقابل جوان اجتماعی و ویژگی های انسانی و روانی افراد جامعه را تحلیل کنید.

این دو با یکدیگر تعامل و تاثیر متقابل دارند. خصوصیات روحی روانی افراد مسیر زندگی اجتماعی و تحوالت فرهنگی تاریخی انسان

را دگرگون می سازد مثل انسان های باتقوایی که جهان را تغییر می دهند یا انسان های با شقاوتی که جهانی را نابود می نند.جهان ک

اجتماعی هم در خصوصیات روحی افراد اثر می گذارد و امکان رشد برخی فضایل یا رذائل را از بین می برد یا افزایش می دهد.

27-آیا هر نوع هویت اجتماعی با هر نوع هویت فردی سازگار است؟

خیر هر جهان اجتماعی براساس عقاید و آرمان ها و ارزش های خود هماهنگ باشد سازگار است.

28-هر جوان اجتماعی بر چه اساسی شکل می گیرد؟و چگونه سا می یابد؟ مان

هر جهان اجتماعی براساس عقاید ، آرمان ها و ارزش های کالن خود شکل می گیرد و براساس آن ها قواعد ، هنجارها نهادها و

سازمان های جامعه سازمان می یابد.

29-هویت اجتماعی هر فرد چگونه شکل می گیرد؟

هویت اجتماعی هر فرد براساس عقاید و ارزش های جهان اجتماعی که در آن زندگی می کند شکل می گیرد.

31-در جامعه ی قبیله ای هویت جمعی افراد بر چه مبنایی مشخص می شود؟

بر مبنای جایگاه قبیله ی آن ها

31-در جامعه ی سرمایه داری هویت اشخاص بر چه مبنایی شناخته می شود؟

بر مبنای ثروت و توان اقتصادی آن ها

32-در جامعه ی دینی هویت جمعی افراد بر چه مبنایی قرار دارد؟

بر مدار ارزش هایی است که آن دین مقدم می شمارد.مثالٌ اسالم در فرهنگ آرمانی خود هویت افراد را با علم ریال تقوی ، و عدالت

ارزیلبی می کند.

33-نگاه جوان متجدد به طبیعت را با نگاه جوان معنوی مقایسه کنید.

جهان متجدد به طبیعت به عنوان یک ماده ی بی جان برای تصرف و خدمت گرفتن نگاه می شود و به دنبال بهره وری بیشتر از طبیعت

است در جهان معنوی اسالم طبیعت موجودی زنده نشانه ی خداست و انسان به عنوان خلیفه ی خدا بر اساس اراده خدا تصرف در

طبیعت دارد و حق ندارد مخالف اراده ی الهی در طبیعت و جسم خود تصرف کند.

34-جوان اجتماعی چگونه زمینه ی پیدایش و رشد هویت را فراهم می سازد؟با مثال توضیح دهید.

هر جهان اجتماعی با هویت اخالقی و روانی خاص ی سازگار است و زمینه ی پیدایش و رشد همان هویت را فراهم می اورد و امکان

پیدایش و رشد انواع دیگر ویژگی ها و هویت را از بین می برد.مثالٌ چون جهان متجدددارای ارزش های دنیوی ومادی است

درورزش به اخالق پهلوانی ومروت بهانمی دهد.

35-جوان اجتماعی غرب چه نوع هویت اخالقی و روانی را رش می دهد؟ د

جهان غرب با رویکرد این جهانی خود با آن دسته از اوصاف )هویت( اخالقی سازگار است که در ارتباط با آرمان ها و ارزش های

دنیوی آن شکل می گیرند مثال دم غنیمت شماری،تبرج،تجمل گرایی ،اخالق قهرمانی

36-جوان اجتماعی و دنیوی با چه نوع هویتی سازگار است و آن را رشد می دهد و با کدام هویت ناسازگار

است؟

جهان غرب ارزش های دنیوی فردگرایی ،رفاه طلبی ،تجمل گرایی ومال اندوزی را رشدوگسترش می دهدوجهان اجتماعی معنوی

باارزش های دنیوی سازگارنیست وارزش های همچون قناعت وحیا وتقوا وخوف ورجای الهی را رشد وگسترش می دهد وبا آنها

سازگاراست.

37-اخالق پولوانی را با اخالق قورمانی در ورزش جوان مقایسه کنید.

-جوانمردی-تواضع-مروت -گذشت -ایثار انسانیت= اخالق پهلوانی اسالم جهان که باارزش قرب الهی)نزدیک شدن به خدا(

وشکوفا شدن اخالق هماهنگ است.

سود ،دوپینگ ،داللی رتبه وتشویق،،معروف شدن ،مدال وجایزه، شهرت و فخرفروشی )تفاخر(= اخالق قهرمانی ه با کجهان جدید

ارزش های مادی ودنیوی هماهنگ است.

38-اخالق قورمانی و اخالق قورمانی با کدام ارزش های اجتماعی تناسب دارند؟

اخالق پهلوانی با ارزش های جهان معنوی سازگار است که باورهای معنوی در آن اولویت دارند و باورهای جسمانی در رده ی دوم

هستند و وسیله ای برای ارزش های متعالی دینی اند. اخالق قهرمانی با ارزش های جهان دنیوی سازگارند که در ان باورهای جسمانی

مهم اند و هدف هستند نه وسیله

39-منظورازخودآگاهی یا ناخودآگاهی درهویت چیست؟بخشی ازویژگی های هویتی مان که آنهارامی شناسیم وبه

آنهاپی برده ایم بخش خودآگاه ماست وبخشی ازویژگی های ما که هنوزنسبت به آنها آگاهی نداریم وبرایمان پنهان است بخش

می گوییم. ناخودآگاه

41-افرادچقدرخودوموقعیت شان رابه درستی می شناسند؟ وشناخت خودآگاهی چه تاثیرات اجتماعی

دارد؟کودکان شناخت کمتری ازموقعیت اجتماعی دیگران دارندوهرچه ارتباطات اجتماعی افرادبیشترشودشناخت نسبت به موقعیت

اجتماعی دیگران هم افزایش می یابد.هرچه افرادبیشترویژگی های هویتی خودرابشناسندبهترمی توانددرجهان اجتماعی به ارتباط

بپردازند.)متاسفانه درسطح جامعه افرادکمتربه خودشناسی دست می زنند.(

خالصه درس نوم :

جهان اجتماعی برای تداوم خود اعتقادات،ارزش ها وفرهنگ)شیوه زندگی(خودرابه فردآموزش می دهد،تا فردبا موقعیت

اجتماعی وتکالیف وحقوقش آشناشود ومشارکت اجتماعی پیدا کند.

اولین ومهم ترین آشنایی با جهان اجتماعی توسط خانواده صورت می گیرد سپس گروه همبازی ها،مدرسه، مجالس علمی

ومذهبی ورسانه های جمعی

جامعه پذیری: فرایندی که برای مشارکت اجتماعی دنبال می شود وهویت اجتماعی راشکل می دهد.)انتقال شیوه زندگی

ازنسلی به نسل دیگر(

کجروی اجتماعی:رفتارهایی که برخالف عقاید،ارزش ها وهنجارهای جامعه اند.

کنترل اجتماعی:فعالیت هایی که موجب پذیرش فرهنگ وانطباق باانتظارات جامعه می شود.

روش های کنترل کجروی های اجتماعی: تبلیغ واقناع. تشویق وتنبیه )رسمی وغیررسمی(

اقناع: روشی برای درونی سازی فرهنگ است.هرچه فرهنگ با فطرت سازگارترباشدازقدرت اقناعی بیشتری برخورداراست.

درجهان اجتماعی اسالم روش مناسب جامعه پذیری وکنترل اجتماعی: امربه معروف ونهی ازمنکر است. )به صورت

تبلیغی،تشویقی یا تنبیهی گاهی رسمی وگاهی غیررسمی(

سواالت درس نوم :

-1 جامعه پذیری راتعریف کنید: به فرایند ومسیری که افراد برای مشارکت درزندگی اجتماعی وشکل گیری هویت اجتماعی

طی می کنند جامعه پذیری می گویند. ) به فرایند مشارکت اجتماعی جهت تکوین وشکل گیری هویت اجتماعی افراد

جامعه پذیری می گویند.(

-2 کنترل اجتماعی راتعریف کنید :

به مجموعه اقداماتی که برای پذیرش فرهنگ ومنطبق کردن افراد با انتظارات جامعه انجام می شود کنترل اجتماعی می

گویند.

-3 آیا جامعه پذیری درجوامع مختلف شیوه واحدوثابتی دارد یا متهاوت است؟ شیوه های جامعه پذیری جوامع مختلف

متفاوت است . چون عوامل جامعه پذیری این جوامع بایکدیگر متفاوت است. خانواده ، رسانه ها ، مدارس وشیوه های

آموزشی ومیزان اهمیتشان متفاوت است .) میزان تاثیرگذاری وقدرت هریک از عوامل فوق درجوامع مختلف متفاوت است

) .

-4 عواملی که افرادراجامعه پذیر می کند. نام ببرید : خانواده ، مدرسه ومراکز آموزشی ، گروه همبازی ودوستان ، رسانه ها

،مجالس علمی ومذهبی

-5 انسانوا چگونه به موقعیت اجتماعی خودپی می برند؟ چگونه هویت اجتماعی خودراشکل می دهند؟ برخی از

موقعیت های اجتماعی انتسابی اند) محل تولد، جنسیت( وبرخی اکتسابی اند) معلم بودن، دانشجوبودن و.. ( انسانها ازطریق

عضویت درگروه ها) خانواده، دوستان و... ( ، تعامل با دیگران ، برعهده گرفتن نقش ها و فرایند جامعه پذیری نهادهای

فرهنگی و آموزش این نهادها هویت اجتماعی شان شکل می گیرد .

-2 آیا فرایند جامعه پذیری همیشه با موفقیت انجام می شود ؟ خیر انسان موجودی مختاراست ومی تواند از پذیرش عقاید ،

ارزش ها وهنجارهای اجتماعی سرباززند.

-2 اگرافراد ازپذیرش ارزش ها وعقاید سرباززنندچه پیامدهایی برای آن جامعه به دنبال خواهدداشت؟ جامعه ازطریق شیوه

های سه گانه ) تبلیغ واقناع – تشویق وپاداش – تنبیه ومجازات ( به کنترل اجتماعی می پردازد ودرصورت عدم تاثیر هویت

اجتماعی جامعه تغییر خواهد کرد .

-8 کجروی اجتماعی راتعریف کنید : رفتارهایی که برخالف عقاید وارزش ها وقواعد وهنجارهای جامعه می باشد .

-9 جامعه برای تداوم جامعه پذیری وپیش گیری وکنترل کجروی اجتماعی از چه روش هایی استهاده می کند؟ 1 -تبلیغ

واقناع یعنی ازطریق نهادهای آموزشی وفرهنگی باورها وعقایدخودراتبلیغ می کند تاافراد اقناع شوند.) این شیوه قوی ترین

روش است .( 2 -تشویق وپاداش یعنی دادن پاداش به کسانی که مطابق ارزش های جامعه رفتار می کنند. 3 -تنبیه

ومجازات یعنی منحرفین از ارزش های اجتماعی تنبیه می شوند . ) کمترین قدرت رادربین سه شیوه فوق دارد . (

12 -هویت و جامعه پذیری با کنترل اجتماعی چه رابطه ای دارند؟ افرادجامعه از طریق کنترل اجتماعی قواعد وارزش های

اجتماعی جامعه را می شناسند وخودرابا آنها تطبیق می دهند وجامعه پذیر می شوند.

11 -اولین وموم ترین نوادی که افرادراجامعه پذیر ودارای هویت اجتماعی می کند چیست ؟ خانواده

12 -درجامعه برای جذب افراد به نقش هایی که اهمیت حیاتی تردارند ازجمله رشته ی پزشکی چه کارهایی انجام می

شود ؟ جامعه پاداش بیشتری ازجمله منزلت اجتماعی باالتر وامکانات مادی بیشتر به این نقش ها ورشته ها اختصاص دهد .

13 -برخی از کجروی های اجتماعی پزشکی رانام ببرید وراه های پیشگیری وکنترل آن را بیان کنید : انجام جراحی توسط

پزشکان غیر متخصص ، عدم تعهد نسبت به سالمتی جسمی وروحی بیماران ، گرفتن هزینه های اضافی ودستمزد باال ، سقط

جنین ، جراحی های غیرمتعارف واشتباه ،سهل انگاری،راه های کنترل وپیشگیری : 1 -تشویق پزشکان متعهد وکارا 2 -تنبیه

پزشکان خطاکار) مثال لغو پروانه پزشکی ( 3 -تبلیغ زندگی اخروی و دنیوی توام بایکدیگر4 -تقبیح پول پرستی ودنیازدگی

5 -امربه معروف ونهی از منکر

14 -مسئولیت کدام مراتب امربه معروف ونوی از منکر همگانی است وکدام مراتب آن وظیهه ی نوادها ومراکز رسمی است ؟

مراتب تبلیغ واقناع همگانی وعمومی است . تشویق گاهی همگانی وعمومی وگاهی توسط مراکز رسمی صورت می گیرد

وتنبیه ومجازات فقط از طریق نهادها ومراکز رسمی صورت می گیرد.

15-مراتب کنترل اجتماعی را نام ببرید : 1 -تبلیغ واقناع 2 -تشویق وپاداش 3 -تنبیه ومجازات

12 -آیا مراتب کنترل اجتماعی درهمه جوامع دارای روش های یکسان است ؟ خیر درجوامعی که فرهنگ آنها زمینه منطقی

وعقالنی بیشتری دارد وبافطرت انسان سازگارتراست ازاقناع بیشتراستفاده می شود . درجواعی که ارزش های فرهنگی کمتر

درونی شده باشند از تشویق وتنبیه استفاده می کنند .) به دوصورت رسمی وغیررسمی (

12-درکدام جوامع از روش اقناع درکنترل اجتماعی وپیشگیری استهاده می کنند ؟ درجوامعی که زمینه ی منطقی وعقالنی

بیشتر دارند وبافطرت آدمیان سازگارترند.

18 -ازطریق کدامیک از مراتب کنترل اجتماعی افراد فرهنگ رادرونی می سازند ؟ ازطریق اقناع

19-درچه صورتی افراد رفتارهای متناسب بافرهنگ رابوترانجام می دهند؟ درصورتی که قدرت اقناع یک فرهنگ بیشتر باشد

.

22 -آیا تشویق وتنبیه نسبت به پدیده های مختلف فرهنگی یکسان انجام می شود ؟ خیر هرپدیده ی فرهنگی به میزان اهمیتی

که دارد از تشویق یا تنبیه بیشتری برخورداراست .

21-تشویق وتنبیه بیشتردرمورد چه کسانی به کاربرده می شود ؟ درموردکسانی که ارزش های فرهنگی رابه میزان کمتری

درونی کرده اند .

22-تشویق وتنبیه به چه اشکال وصورت هایی انجام می شود ؟ 1 -شکل غیررسمی که آثارعمیق تری دارند وتوسط خانواده ،

همساالن وعموم مردم جامعه انجام می شود .2 -رسمی که بیشتر توسط سازمان ها و موسسات اجتماعی مانند ادارات، پلیس

ودادگاه وزندان صورت می گیرد .

23 -درصورتی که جامعه وفرهنگ روش های مناسبی برای تبلیغ وتشویق وتنبیه نداشته باشند دچار چه وضعیتی می شوند؟

درمعرض آسیب ها وناهنجاری های بیشتری قرار می گیرند ودوام وبقای آنها تهدید می گردد.

24 -دوعنصر فرهنگی آموزه های اسالمی که درفرایندهای جامعه پذیری وکنترل اجتماعی نقش مومی دارند رانام ببرید ؟1-

امربه معروف 2 -نهی از منکر

25-مراتب وروش های امربه معروف ونوی از منکر رانام ببرید ؟ 1 -روش های تبلیغی 2 -روش های تشویقی 3 -روش های

تنبیهی

22-رفتار حیوانات بارفتارانسان ها چه تهاوت اساسی دارند؟ رفتارحیوانات برمبنای غریزه است ولی رفتارهای انسان ا برمبنای

آگاهی،معانی،اراده وفرهنگ است.

22-جامعه پذیری وکنترل اجتماعی چه ارتباطی بایکدیگردارند؟برای تحقق جامعه پذیری نیازمند کنترل اجتماعی هستیم.بدون کنترل

اجتماعی ،جامعه پذیری به وجودنمی آید.یعنی باید مجموعه اقداماتی انجام دهیم تا بتوانیم افرادجامعه رابه انطباق با فرهنگ جامعه وادارنماییم.

خالصه درس دهم :

موقعیت اجتماعی:جایگاهی که فرد درجامعه یاگروه اجتماعی دارد. )باچه کسانی ارتباط دارد؟چه انتظاراتی ازاومی باشد؟...(

تغییرهویت اجتماعی تغییرموقعیت اجتماعی

تحرک اجتماعی: جابه جایی موقعیت اجتماعی)صعودی. نزولی. افقی(

رتبه بندی مشاغل ومالک های موقعیت اجتماعی درکشورهای مختلف یکسان نیست.

انسداداجتماعی: مسدودبودن امکان تحرک اجتماعی صعودی

فرهنگ هرجهان اجتماعی فرصت تغییراتی رامی دهدوازبرخی تغییرات جلوگیری می کند.

محدوده ی تغییرات هویت اجتماعی درمحدوده ی فرهنگ جامعه تعیین می شود.

سواالت درس دهم :

-1 هویت های اجتماعی جدید )اکتسابی (چگونه شکل می گیرند؟ انسان ها پس از تولد وپذیرش هویت انتسابی خود به گونه

ای فعال با محیط اجتماعی برخورد می کنند وبه هویت اجتماعی اکتسابی دست می یابند.

-2 چگونه افراد به موقعیت های اجتماعی نوین دست می یابند؟ با کسب هویت های اجتماعی جدید به موقعیت های

اجتماعی نوین دست می یابند.

-3 تحرک اجتماعی را تعریف کنید : جابه جایی افرادازیک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی دیگر

-4 انواع تحرک اجتماعی را توضیح دهیدومثال بزنید : - تحرک اجتماعی صعودی : باشغل جدیدفردازموقعیت اجتماعی

خودباالتررود مثالمدیریک بخش مدیرکل شود.- تحرک اجتماعی نزولی: باشغل جدیدموقعیت اجتماعی فرد پایین تر رود

مثال مدیراداره ازمدیریت عزل شود وبه صورت کارمندعادی به کارادامه دهد. – تحرک افقی : با شغل جدید موقعیت

اجتماعی فرد تغییرنکندمثال کارمندی ازیک بخش اداره به بخش دیگری انتقال پیداکند .

-5 تحرک اجتماعی درون نسلی وتحرک اجتماعی میان نسلی را باذکرمثال توضیح دهید . وقتی فردی درطول زندگی و

فعالیت شغلی اش موقعیت اجتماعی اش تغییرکند تحرک اجتماعی درون نسلی داشته است.مثال تا4سال پیش کارمندبوده

االن مدیر کل شده . وقتی موقعیت اجتماعی بین دونسل تغییرکند تحرک اجتماعی میان نسلی است مثال پدرش کارمندبوده

ولی خودش مدیرکل شده است .

-2 موقعیت اجتماعی افرادبه جز شغل،تابع چه مالک ها وعوامل دیگری می تواندقرارگیرد؟علم،ایمان،تقوا،هنر،احترام،نوآوری

وخالقیت،ارتباطات اجتماعی و...

-2 آیا افراد درجوانی که زندگی می کنند ، می توانند هرنوع هویت اجتماعی رابه دست بیاورند؟ مثال بزنید:خیر تحرک

اجتماعی درجوامع مختلف وابسته به فرصت هایی است که جامعه دراختیار افراد قرار می دهد. مثال معلوالن جسمی دربرخی

ازمشاغل نمی توانندفعالیت کنند.درایران زنان نمی توانند قاضی یا رییس جمهورشوند.

-8 برچه اساسی جوامع برخی از تغییرات هویتی را تشویق وبرخی را منع می نمایند؟ به تناسب عقاید وارزش هایی که

دارند، برخی تغییرات وتحرکات اجتماعی را تشویق وبرخی دیگر رامنع می نمایند.

-9 منظوراز فرصت های هویتی چیست ؟ مثال بزنید . هرجامعه متناسب با عقایدوارزش هایی که دارد برخی تغییرات هویتی

وتحرکات اجتماعی را برای عده ای تشویق می کند ومجاز می داند مثال جامعه ای که براساس ارزش های نژادی شگل

گرفته صرفا برای یک نژادخاص امکان تحرک اجتماعی صعودی فراهم می آوردویا در جهان سکوالر فعالیت هایی که

هویت دینی افراد را آشکار کند منع می شوند.

12-فرصت های هویتی در جامعه ای که براساس ارزش های نژادی شکل گرفته است چگونه است؟ صرفا برای یک نژاد

خاص امکان تحرک اجتماعی صعودی فراهم می آورد.

11 -فرصت های هویتی در جامعه ای که مناسبات وروابط آن برمدار ارزش های اقتصادی شکل می گیرد چگونه است؟

تحرکات اجتماعی صعودی راتنها برای کسانی ممکن می سازد که منابع ثروت رادر اختیاردارند.

12 -فرصت های هویتی برای تحرکات اجتماعی در جامعه ای که برمدار ارزش های دنیوی واین جوانی شکل گرفته است

چگونه است؟ تحرکات اجتماعی را درمحدوده ی همان ارزش ها به رسمیت می شناسد.

13 -درچه جوامعی امکان رای دادن به قوانین معنوی والوی وجود ندارد؟ جوامع سکوالر ودنیوی

14 -درجوامع سکوالر کدام فعالیت ها منع می شوند؟ فعالیت هایی که هویت دینی افراد را آشکار کند. مثال استفاده ازحجاب

دراماکن عمومی.

15 -چرا درجوامع سکوالر ودنیوی امکان رای دادن به قوانین معنوی والوی وجودندارد؟ چون دراین جهان فعالیت هایی که

هویت دینی افراد را آشکار کند منع می شوند.

12-درجوان دینی ومعنوی کدام هویت ها به رسمیت شناخته نمی شوند؟ هویت هایی که ابعاد متعالی والهی انسان رانفی کنند

.

12-جامعه آپارتایدچگونه جامعه ای است؟جامعه ای است که برارزش های تبعیض نژادی بین سیاهان وسفیدپوستان درکشورآفریقای جنوبی

شکل گرفته بود. بسیاری از فرصت ها ی هویتی اجتماعی وشغلی وامکانات اجتماعی واقتصادی صرفا دراختیار سفیدپوستان قرارداشت.این

نظام پس ازمبارزات طوالنی درسال 1991کنارگذاشته شد.

18 -عبارت رئیس جموور امریکا"مردم الجزایر نیاز به دموکراسی کنترل شده دارند" نشان دهنده ی چیست ؟ جامعه

الجزایربایدهمچنان هویت سکوالرخودراحفظ کنندودرجامعه ی سکوالرهویت دینی ونظام سیاسی دینی نباید جایگاهی

داشته باشد.

19 -درچه صورتی تغییرات هویتی مورد تشویق قرار می گیرند؟ چرا؟ مثال بزنید. درصورتی که تغییرات هویتی و هویت

جمعی در چارچوب عقاید وارزش های اجتماعی کالن جامعه باشد. چون می تواند مستلزم گسترش وتوسعه ی فرهنگ

اجتماعی باشد .مثال فردی که دریکی از عرصه های اجتماعی دست به نوآوری می زند وازاین طریق موقعیت اجتماعی خود

وبخشی از افراد جامعه را ارتقاء می بخشد . ) یعنی کارآفرینی(

22 -درچه صورتی تعارضات فرهنگی درجامعه به وجود می آید؟ اگر تغییرات هویتی از مرزهای مورد قبول یک فرهنگ فراتر

رود وبا شیوه هایی از زندگی وعقاید وارزش های مقبول جامعه تقابل داشته باشدبه تعارض فرهنگی منجر می شود .

21 -تعارضات فرهنگی چه پیامدهایی به همراه دارد؟ اضطراب ونگرانی های اجتماعی فراوان

22 -اگر تغییرات هویتی مطابق عقاید وارزش های جامعه نباشد وفراتر ازفرصت هایی باشدکه در یک جوان اجتماعی

وجودداد. چه اتهاقی می افتد؟ جامعه دچار تعارضات فرهنگی ، اضطراب ونگرانی های اجتماعی فراوان می شود .

23 -علل تعارضات فرهنگی درجامعه چیست ؟ مثال بزنید. 1 -علل درونی: به نوآوری ها وفعالیت های افرادی که درون

فرهنگ اجتماعی حضوردارند مثال تعارض فرهنگی پیامبر با جامعه مشرک عرب2 -علل بیرونی: تاثیرپذیری ازفرهنگ های

دیگر جوامع . مثال بهار عرب درحال حاضر) جنبش های اخیر برخی از کشورهای عربی ( یا مشروطه خواهی ایرانیان دردوره

قاجار.

24 -آیا هرنوع از ابداع ونوآوری ویا هرنوع مواجوه واقباس ازفرهنگ های دیگر به تعارضات فرهنگی منجر می شود ؟ مثال

بزنید . خیر استفاده از وقت شناسی یا شیوه رانندگی غرب یا علم آموزی ، اخذ فناوری ، تشکیل مجلس که اقتباس کرده ایم

باعث تعارضات فرهنگی نمی شود ولی ورود اینترنت وچت وشبکه های ماهواره ای می تواند باعث تعارضات فرهنگی شود

.

خالصه درس یازدهم :

هویت فرهنگی جهان اجتماعی براساس عقایدوارزش های اجتماعی شکل می گیرد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی: مجموعه عقاید وارزش های اجتماعی مشترک پذیرفته شده ی افراداست.

نقش های اجتماعی هویت اجتماعی افرادرامی سازند.باعضویت درجهان های اجتماعی دارای هویت اجتماعی می

شویم.)البته توان نقد وتحلیل وخروج از یک جهان اجتماعی و ورود به جهان اجتماعی دیگری راداریم.(

هویت جهان اجتماعی به فرهنگ اش می باشد.)هویت اجتماعی وهویت فرهنگی دو روی یک سکه اند. هویت اجتماعی

افراد ،هویت فرهنگی راتحت تاثیر قرارمی دهد وهویت فرهنگی ،هویت اجتماعی افرادراتحت تاثیر قرارمی دهد.(

نقش ها هنجارسازند.هنجارها نقش سازند. نقش ها،ارزش سازند وارزش ها نقش سازند.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی گسترده تراز هویت اجتماعی افراد است.هویت اجتماعی درپرتو هویت فرهنگی جهان اجتماعی شکل

می گیرد.

هویت فرهنگی فرصت شکل گیری هویت های اجتماعی)شغلی،خانوادگی،علمی و...( متناسب باخودرافراهم می کند

وگاهی دربرابر این شکل گیری مقاومت می کند.)چون آن را با عقاید اساسی خود ناسازگارمی بیند.(

چارچوب هویت اجتماعی درقالب هویت فرهنگ سازماندهی می شود.

تازمانی عقاید وارزش های جهان اجتماعی نزد اعضا بااهمیت وبااعتبارباشد هویت فرهنگی آن جهان دوام خواهدداشت.

تحول فرهنگی : به تغییرات اساسی درجهان اجتماعی که هویت جهان اجتماعی رامتحول می کند گفته می شود.

تزلزل فرهنگی : جهان اجتماعی نمی تواند کنش های اجتماعی رابراساس عقاید وارزش های خودسامان دهدوازآنها دفاع

کند. ثبات ارزش ها وهنجار درزندگی مردم ازدست می رود.

وقتی بی ثباتی رفتارها وهنجارها گسترده شود وبه الیه های عمیق واردشود وامکان حفظ فرهنگ نباشد،جامعه دچاربحران هویت می

شود.

تعارض فرهنگی تزلزل فرهنگی بحران هویت فرهنگی

تحول فرهنگی

حرکت ازفرهنگ باطل به سوی حق: تحول فرهنگی مثبت)جاهلی به نبوی( - حرکت ازفرهنگ حق به سوی باطل: تحول

فرهنگی منفی)نبوی به اموی( - علل درونی تحوالت فرهنگی:کاستی وبن بست های درونی که مانع پاسخگویی به نیازهای

جسمانی ومعنوی انسان ها باشد.)مرگ جهان اجتماعی( - نتیجه مرگ جهان اجتماعی:پوچ انگاری،ازبین رفتن نشاط

اجتماعی،یاس ،ناامیدی وخودکشی و... -دلیل بازاندیشی بنیان های عقیدتی وارزشی توسط متفکران اجتماعی:کاستی

وخالء معنوی جامعه - دلیل تشویق ازعبور ازمرزهای هویت فرهنگی: خالء وکاستی های معنوی است.

سواالت درس یازدهم :

-1 هویت فرهنگی جامعه چگونه وبرچه مداری شکل می گیرد ؟ جواب: برمدارعقایدوارزش های اجتماعی

مشترک درجامعه شکل می گیرد . یعنی برمدارارزشهای پذیرفته شده وبه رسمیت شناخته شده جامعه

-2 هویت اجتماعی افرادمحصول چیست؟محصول عضویت افراد درگروه های اجتماعی است.ماباپذیرش نقش ها

درگروه های مختلف اجتماعی دارای هویت اجتماعی می شویم.

-3 هویت فرهنگی جامعه با هویت اجتماعی آن جامعه چه ارتباطی دارد؟ جواب: هویت اجتماعی جامعه

درپرتو هویت فرهنگی جامعه شکل می گیرد. اگر هویت های اجتماعی افرادباعقایدوارزشهای هویت فرهنگی ناسازگارباشد

درمقابل آن مقاومت صورت می گیرد . به تناسب هرنهاداجتماعی یک هویت اجتماعی شکل می گیرد مثال هویت شغلی ،

هویت خانوادگی ، هویت ایرانی ، هویت شهرضایی و...

-4 هویت جوان اجتماعی چیست وچه تهاوتی با هویت اجتماعی افراددارد؟هویت جهان اجتماعی مجموعه ای

ازعقاید،ارزش ها وباورهایی )فرهنگ ( است که مبنای شکل گیری هویت اجتماعی افراداست. به عبارت دیگرهویت

اجتماعی افرادبراساس هویت فرهنگی جامعه شکل می گیرد.وظایف وتکالیف هرنقش اجتماعی )هویت اجتماعی(درقالب

فرهنگ )ارزش ها وعقاید( آن جامعه تعریف واجرامی شود.هویت اجتماعی افرادجنبه عملی)بیرونی( هویت است وهویت

جهان اجتماعی جنبه ذهنی وفرهنگی هویت است.

-5 هویت فرهنگی تا چه زمانی دوام می آورد؟ جواب : تازمانی که عقاید وارزشهای مربوط به آن موردپذیرش افراد

جامعه وبرای آنهامهم باشند.

-6 درچه صورتی هویت فرهنگی دچارچالش می شود؟ جواب: هرگاه عقایدوارزش ها درجامعه اهمیت

واعتبارخودراازدست بدهند.

-7 آیاهویت فرهنگی جامعه می تواند مستقل ازهویت اجتماعی افراد وجوداشته باشد؟ جواب: خیر هویت

فرهنگی اجازه شکل گیری هویت اجتماعی را می دهد جامعه بدون فرهنگ معناندارد ونمی تواند شکل بگیرد . هویت

فرهنگی بسترهویت اجتماعی است.نقش ها درپرتو ارزش ها شکل می گیرند.

-8 منظوراز تحول فرهنگی چیست؟ تغییرات درالیه های عمیق فرهنگ جهان اجتماعی که موجب می شود هویت جهان

اجتماعی متحول ودگرگون شود.

-9 جوان اجتماعی چگونه دچارتحوالت فرهنگی می شود؟باایجادتغییرات عمیق وبنیادین درمعانی اساسی یک جهان

اجتماعی

11 -منظورازتزلزل فرهنگی چیست؟ جواب: شیوه زندگی مردم با عقاید وارزش های اجتماعی فرهنگ ناسازگار

شود وفرهنگ نتواند رفتارهای اجتماعی رابااین ارزش ها سازمان بخشد وبین ارزش ها وعقایدفرهنگی وشیوه زندگی تعارض

ایجاد شود.به عبارت دیگر عقاید وارزشها ثبات واستقرارخودرادرمتن فرهنگ ازدست بدهند.

11 -چراتزلزل فرهنگی با بحران هویت همراه می شود؟ جواب: چون بحران هویت درجایی به وجود می

آید که جامعه توان حفظ ودفاع ازعقاید وارزشهای اجتماعی خودرانداشته باشد.

12 -چگونه بحران هویتی منجربه تحوالت فرهنگی می شود؟ جواب: باتغییر هویت جامعه ، تغییرات

اجتماعی ازمحدوده ی تغییرات سطحی درون فرهنگ جامعه خارج می شود وبه الیه های عمیق واردمی شودوفرهنگ

دچارتحول می شود . یعنی ارزشها وعقایدفرهنگی جامعه جایگاه خودراازدست می دهند وجای خودرابه عقایدوارزش های

دیگر می دهند.

13 -آیاهرتعارض فرهنگی به تحول هویت فرهنگی جوان اجتماعی می انجامد؟خیراگرتغییرات فرهنگی

عمیق وطوالنی وپایداروخارج ازچارچوب پذیرفته شده باشدفرهنگ متحول می شود.

14 -آثارتعارضات وتحوالت فرهنگی ناگوانی هستند؟ خیربه تدریج تغییرات فرهنگی به الیه های عمیق فرهنگ

سرایت می کنند.

15 -درچه صورتی تحوالت فرهنگی مثبت است ؟ مثال بزنید : جواب: اگرفرهنگ متحول شده باطل بوده

باشد واز باطل به سوی حق رفته باشد تحول مثبت است مانند تحول جامعه جاهلی عصرپیامبر که به سوی جامعه نبوی

حرکت نمود.

16 -درچه صورتی تحوالت فرهنگی منهی است؟ مثال بزنید : جواب: اگرفرهنگی که رسمیت واعتبار

اجتماعی خودراازدست داده ازحق به سوی باطل رفته باشد دچارتحول منفی شده است مانند جامعه نبوی که به جامعه اموی

تبدیل شد.

17 -تزلزل فرهنگی با تعارض فرهنگی چه تهاوتی دارد؟ جواب: تزلزل فرهنگ را نابودمی کند ولی تعارض

ممکن است جنبه مثبت داشته باشد. درتعارض فرهنگی مبانی ارزشی فعال است ودرحال برخورد ودفاع است امادرتزلزل

فرهنگی مبانی ارزشی سست شده وقدرت دفاع راازدست داده است . البته تعارض منفی منجربه تزلزل فرهنگی می شود .

18 -آیا تعارض فرهنگی به تزلزل فرهنگی می انجامد؟ جواب: تعارض منفی منجربه تزلزل فرهنگی می

شود . تعارض مثبت فرهنگی موجب تقویت فرهنگ می شود .

19 -علل تحوالت فرهنگی چیست؟ جواب: 1 -علل درونی : مربوط به کاستی ها وبن بست های درون فرهنگ

است یا ابداعات ونوآوری های مثبت ومنفی افراد درون فرهنگ 2 -علل بیرونی : مربوط به ارتباطات بین فرهنگ هاست .

21 -درچه صورتی فرهنگی دچار مرگ طبیعی می شود؟ جواب : فرهنگی به سبب به کارگیری تمامی

ظرفیت های خود باهویت جسمانی ومعنوی افراداصطکاک پیداکند وازپاسخ به نیازهای طبیعی وجسمانی) فطری ومعنوی (

آنها بازبماند.

21 -درچه صورتی فرهنگی بابحران های زیست محیطی، اقتصادی ومعیشتی به بن بست می رسد؟

جواب: فرهنگی که نتواند نیازهای جسمانی وطبیعی مردم خودرا سازمان دهد .

22 -درچه صورتی فرهنگی موجب یاس، ناامیدی، پوچ انگاری وخودکشی افراد می شود؟ جواب:

درصورتی که فرهنگی نتواند پاسخ های مناسب درباره وجودآدمیان ومعنای زندگی به افرادخودبدهد وافرادرا نسبت به

مرگ وزندگی دچارشکاکیت وپوچی کند.

23 -درچه صورتی متهکران اجتماعی به عبوراز مرزهای هویت فرهنگی تشویق می شوند؟ جواب:

کاستی وخال معنوی عقاید وارزش های فرهنگ موجب بازاندیشی متفکرین می شود.

24 -دلیل بازاندیشی درباره بنیان های عقیدتی جوان اجتماعی توسط متهکران اجتماعی چیست؟

کاستی ها وخال معنوی که نشاط زندگی افرادجامعه راازبین می بردوناامیدی ویاس ایجادمی کند.

25 -درچه صورتی بحران هویت درسطح افراد،به بحران هویت درسطح جوان اجتماعی می

انجامد؟درصورتی که بحران هویت اجتماعی موجب ازدست رفتن اعتبار عقاید وارزش ها درجامعه شودوفراگیروعمیق

باشد.یعنی بابه هم خوردن هویت اجتماعی افرادهویت جهان اجتماعی برهم بخورد.

26 -درچه صورتی بحران هویت افرادوخانواده ها به بحران هویت درنوادخانواده منجرمی

شود؟درصورتی که عقاید وارزش های نهادخانواده)هویت فرهنگی خانواده ها(اهمیت،اعتبارودوام خودراازدست

بدهندوجنبه فراگیرداشته باشد.

27 -نمونه ای ازآثارمتهکرین درباره بحران های دنیای متجدد بنویسید؟ جواب: کتاب سیطره کمیت

وعالیم آخرالزمان نوشته گنون ترجمه کاردان ، یقه سپیدان سی رایت میلز، تجدد وتشخص گیدنز

خالصه درس دوازدهم :

روابط جهان های اجتماعی،گاهی درمحدوده ی هنجارها ونمادها یا درشیوه زندگی است.گاهی درسطح عقاید،آرمان ها

وارزش های اجتماعی است.

درصورتی روابط اجتماعی موجب فراهم کردن زمینه گسترش وپیشرفت می شوندکه جهان اجتماعی عقاید،آرمان ها

وارزش های خودراحفظ کنندولی درصورت لزوم درمحدوده ی هنجارها وشیوه زندگی ،عناصری راازجهان اجتماعی دیگر

بگیرند.)مانند روابط اسالم با یونان وروم(

اسالم عناصرعقالنی دو تمدن یونان وروم رااخذ کردولی عناصرمشرکانه رانپذیرفت. - اگر دادوستدفرهنگی به الیه های

عمیق آن سرایت کنددچارتحوالت فرهنگی می شود.

درمواجهه با جهان های اجتماعی دیگر وتحوالت فرهنگی:1-به آن جهان ملحق می شود.)کامال ارزش ها وعقاید آن جهان

رامی پذیرد.(مانندتمدن مصرکه به اسالم ملحق شد.2- بخش هایی ازارزش ها وعقاید آن جهان رامی پذیردوازارزش های

خودعبورمی کند. مانند مسیحیت قرون وسطی 3 -خودباختگی فرهنگی)دربرابرجهان اجتماعی دیگر مبهوت ومقهور شده

وخالقیت خودرادرگزینش عناصر فرهنگی دیگران ازدست بدهد وبدون تحقیق ،تقلید کند.( مانند جوامع اسالمی دربرابر

اروپاییان.

اثرات خودباختگی فرهنگی :به روش تقلیدی عمل می کند. 2-ارتباطش رابافرهنگ وتاریخ خودازدست می دهد3-نمی

تواندفرهنگ گذشته خودراتداوم دهد.4 -نمی تواند گذشته فرهنگی خودرارها کند وازآن بگذرد.5 -نمی تواند به فرهنگی

که دربرابر آن مبهوت شده ملحق شود.

سواالت درس دوازدهم :

-1 انواع ارتباطات بین فرهنگی را توضیح دهیدو مثال بزنید: جواب: 1 -ارتباط بین دوفرهنگ درمحدوده هنجارها

وشیوه های زندگی ) الیه های سطحی دوفرهنگ تماس بایکدیگردارند ودرعقایداصلی خوداستوارباقی می مانند( مانند

ارتباط جهان اسالم با فرهنگ یونان وروم درسده های نخستین رویارویی دو فرهنگ 2 - ارتباط بین دوفرهنگ

درمحدوده ارزش ها وآرمان های اجتماعی) الیه های عمیق دوفرهنگ بایکدیگرتماس دارند ودادوستد فرهنگی به الیه

های عمیق آنهاسرایت می کند وبه مرور موجب تحوالت هویتی آن فرهنگ ها می شود ( مانند رویارویی فرهنگ اعراب

مسلمان با ایرانیان باستان 3 -دررویارویی دوفرهنگ یکی از آنها کامال مقهور وتسلیم فرهنگ دیگر می شود وخالقیت

وفعالیت خودراازدست می دهد ودچارخودباختگی می شود . ( مانند جوامع غرب زده دربرابرغرب

-2 درچه صورتی ارتباط جوان های اجتماعی به تحوالت فرهنگی منجرمی شود؟درصورتی که

دادوستدونفوذفرهنگی به الیه های عمیق فرهنگ سرایت کندوفرهنگ رادچارتغییرات بنیادین کند.

-3 درچه صورتی روابط اجتماعی موجب فراهم کردن زمینه گسترش وپیشرفت جوان اجتماعی می

شود؟اگرجهان اجتماعی باحفظ عقاید،آرمان ها وارزش های خود،با جهان های اجتماعی دیگرتعامل ودادوستدداشته

باشدودرمحدوده ی هنجارها وشیوه ی زندگی ،عناصری رااز جهان اجتماعی دیگربگیردودرصورت لزوم ،تغییرات الزم

رادرآنها پدید آورد.مانندمواجهه جهان اسالم با جهان یونان وروم باستان

-4 مواجوه جوان اسالم با دیگرفرهنگ ها چگونه بود ؟درچه سطحی ارتباط فرهنگی داشتند؟ جواب: جهان

اسالم با حفظ اصول خود به تعامل با آنهاپرداخت وعناصر سازگاربااصول خودراازآن فرهنگ ها اخذ کرد ودرصورت نیاز

به بازسازی آنهاپرداخت. ارتباط درمحدوده ی هنجارهابود وعقاید وارزش های خودراحفظ کرد.

-5 چگونه ارتباطات فرهنگی منجربه تحوالت فرهنگی می شود؟ مثال بزنید. جواب:هرگاه درتعامالت فرهنگی

یک فرهنگ برعقاید وارزش های خودپافشاری نکند ودادوستدفرهنگی به الیه های عمیق ان سرایت کند وبه مروربه عقاید

خودپشت کند وعقاید فرهنگ دیگررابپذیرد وبه فرهنگ دیگرملحق شوددچارتحوالت فرهنگی می شود. مثال: جهان

غرب درطی جنگ های صلیبی پس ازرویارویی با فرهنگ اسالمی دچارتحوالت هویتی شد.

-6 درچه صورتی فرهنگی به فرهنگ دیگرملحق می شود؟ جواب: درصورتی که ارزش ها وعقاید فرهنگ

دیگررابپذیرد وبه ارزش های خودپشت کند . مثال فرهنگ هایی که با مواجهه با جهان اسالم عقاید توحیدی راپذیرفتند وبه

هویت اسالمی ملحق شدند.

-7 چگونه ارتباطات فرهنگی منجربه هویت جدید می شود؟ جواب: اگرفرهنگی ازمسیرابداعات ونوآوری های

درونی عبور کند هویت جدیدی مناسب با ان نوآوری ها به دست می آورد .مثال جهان غرب پس از رویارویی با فرهنگ

اسالمی ازارزش های مسیحیت عبور کرد وبه ارزش های سکوالرروی آورد.

-8 جوان غرب درقرون وسطی پس از مواجوه بافرهنگ اسالمی کدام بخش راپذیرفت وکدام بخش را

نپذیرفت؟ اعتقادات اصلی جهان اسالم مانند توحید) عدم تثلیث( رانپذیرفت ولی موسیقی و مبانی پزشکی راپذیرفت .

-9 خودباختگی فرهنگی چیست ؟ جامعه خودباخته چه ویژگی هایی دارد؟ جواب: 1 -افرادآن جامعه مبهوت ومقهور

جامعه دیگر شده اند2 -حالت فعال درگزینش عناصرفرهنگی دیگران راازدست داده اند3 -عناصرفرهنگی دیگران را بدون

تحقیق وتقلیدوار فرامی گیرند4 -ارتباطشان را بافرهنگ وتاریخ خودشان ازدست داده اند5 -امکان تداوم وبسط فرهنگ

گذشته خود راندارد وحتی توان عبوراز فرهنگ گذشته را هم ندارد. 2 -نمی تواندبه فرهنگی که مقهورآن شده ملحق شود.

11 -چرا خودباختگی فرهنگی یک آسیب عمیق فرهنگی است؟جواب: چون مانع تعامل ودادوستدفرهنگی

می شود.

11 -درچه صورتی فرهنگ به دادوستد وتعامل فرهنگی می پردازد؟ جواب: درصورتی که افراد متعلق به

آن فرهنگ به گونه ای فعال براساس نیازها ومسایل درون فرهنگی بافرهنگ دیگررویارو شوند.

12 -غرب زدگی چیست ؟ جواب: خودباختگی جوامع غیرغربی دربرابرفرهنگ غرب ومرعوب قدرت اقتصادی

وسیاسی برترغرب شدند.

13 -انواع تحوالت فرهنگی رابه اختصاربیان کنید:1 -کامال ارزش ها وعقاید جهان اجتماعی دیگررامی

پذیرد.مانندمصروتمدن های شمال آفریقا که اسالم وعربیت راپذیرفتند.2-بخش هایی ازارزش وعقایدجهان اجتماعی

دیگرراپذیرفتند وازبخش هایی ازارزش های خودعبورکردندماننداروپاییان بعدازجنگ ای صلیبی3 -خودباختگی فرهنگی

که مقهورفرهنگ جهان اجتماعی دیگرشدندونتوانستندنه به فرهنگ دیگر ملحق شوندونه ازمرزهای فرهنگی

خودعبورکنندوفرهنگ جدیدی بسازند.

14 -جوامع غرب زده برای دست یابی به تعامل باجوان غرب بایدچه مسیری رابه پیمایند؟تعامل سازنده

بااتکاوآگاهی نسبت به فرهنگ خودومرعوب نشدن دربرابرغرب. یعنی به جای فرصت دادن به تهاجم فرهنگی غرب ،با

غرب به مبادله فرهنگی بپردازندو ارتباط فرهنگی آنها یک سویه نباشد. خودباوری، بازگشت به خویشتن ، شناخت میراث

فرهنگی خود، شناخت نیازهای مادی و معنوی خود

15 -جوان اجتماعی چگونه ازخودبیگانه می شود؟وقتی تحت تاثیرفرهنگ جهان اجتماعی دیگرازگذشته

فرهنگی خودجدامی شودونمی تواندافرادجامعه خودرابا حقیقت انسان وجهان آشنا وسازگارکند.

16 -انواع خودبیگانگی فرهنگی ) خودباختگی فرهنگی ( رانام ببرید. ؟ جواب : 1-خودبیگانگی تاریخی 2-

خودبیگانگی فطری وحقیقی

17 -منظورازخودبیگانگی تاریخی چیست ؟ جواب: یک جامعه در مواجهه با دیگرفرهنگ ها، فرهنگ تاریخی

وهویت خودرافراموش کنند.

18 -منظوراز خودبیگانگی فطری )حقیقی(چیست ؟جواب: عقاید وارزش های یک جامعه مانع آشنایی درست

افراد جامعه با انسان وجهان گردند ونگذارند که انسانها به تفسیروشناختی صحیح ازعالم وآدم نایل شوند.

19 -ازخودبیگانگی فرهنگی چه پیامدها وویژگی هایی دارد؟ جواب: 1 -نمی گذارند انسان به

تفسیروشناخت صحیح از عالم و آدم نایل شوند.2 -انسان ها ازحقیقت خود وحقیقت هستی دورمی مانند3 -جهان راسرابی

ازحقیقت معرفی می کند4 -فطرت آدمی رابه آرامش نمی رساند وبه تشویش گرفتارمی کند.5 -انسان رابه عصیان

واعتراض وامی دارد.

21 -براساس نگاه قران ، چگونه انسان به شناخت حقیقت می رسد؟ جواب: بانگاهی توحیدی به انسان

وجهان بنگرد.

21 -دلیل فراموشی انسان ازخوداز نگاه قران چیست؟ فراموش کردن خداوند. کسی که خدارافراموش کند

خودش رافراموش می کند .

22 -کدام فرهنگ انسان را به حقیقت می رساند؟ جواب: فرهنگ توحیدی که انسان را باخود وجهان هستی

آشنا می کند وتمام جهان راآیات ونشانه های خداوند می یابد وانسان را انیس و هم نشین خداوند می کند.

23 -کدام فرهنگ ها موجب ازخودبیگانگی فرهنگی انسان ها می شوند؟ جواب: 1-فرهنگ های مشرکانه

اساطیری،2 -فرهنگ های سکوالر ودنیوی

24 -ازخودبیگانگی تاریخی با ازخودبیگانگی فطری)حقیقی( چه ارتباطی دارد؟ یعنی آیا اگرجوان

اجتماعی به یکی ازمعانی ازخودبیگانگی دچارشودناگزیربه دیگری هم مبتال می شود؟یاآیاممکن است

جامعه ای دریک معنا ازخودبیگانه نباشدولی درمعنای دیگرازخودبیگانه باشد؟ تاریخ هویت اجتماعی انسان ها

ریشه درحقیقت جویی وهویت عالم دارد. بنابراین گم کردن حقیقت انسان وجهان آفرینش با گم کردن تاریخ هویت

اجتماعی انسان ها همراه ومرتبط است.یعنی تاریخ بشریت ،تاریخ حقیقت جویی وفطرت جویی است وفراموشی هریک به

فراموشی دیگری منجرمی شود.

خالصه درس سیزدهم :

گروه ها،اقوام ،ملت ها وامت ها خودشان راباویژگی های سرزمین،تاریخ،جمعیت،اقتصاد،سیاست وفرهنگ و... می شناسند

ومی شناسانند. - هویت ایرانی قبل از ظهوراسالم:هویتی توحیدی ودینی ودرمواردی آمیخته با اساطیر)هویت ایرانی درقالب

آیین زرتشت هویتی واحدپیداکرده بود.(

هویت ایرانی پس از اسالم:عناصرمشرکانه واساطیری هویت خودراکنارگذاشت وبه جهان اسالم ملحق شد.فارسی دری زبان

سیاسی دربارایران ،زبان دوم جهان اسالم شد.)بابزرگانی چون مولوی وسعدی وحافظ و..(

مواجهه ومقابله جهان اسالم وایران با هجمه های نظامی وسیاسی سایراقوام در طول تاریخ:مهاجمان رادرخود جذب وهضم

کرد.

مواجهه مسلمانان با جهان غرب: بخش هایی ازذهنیت مسلمانان رابه خودباختگی فرنگی دچارساخت.

دیدگاه مستشرقان:هویت فرهنگی جوامع اسالمی سکوالروبه ابعاد جغرافیایی وتاریخی محدوداست وقالب قوم گرایانه

وناسیونالیستی دارد.)ترک . عرب.فارس(

تاثرات انقالب اسالمی برهویت ایرانی: بازگشت ایران به اسالم،بلکه بازگشت به خویشتن الهی وتوحیدی.ایران قلب تپنده

بیداری اسالمی شد.اسالم به عنوان یک قطب فرهنگی جدید ظاهرشدوموجب بازبینی نظریه پردازان غربی درخصوص

سکوالریسم شد: تردید دراینکه سکوالریسم سرنوشت مشترک حتمی بشریت است.

هویت اسالمی ایران ،تاریخ وجغرافیای خودرادرذیل آسمان معنوی توحید قرارداد وازمرزهای جامعه ایمانی خودتاامروز

دفاع می کند.

سواالت درس سیزدهم :

-1 هویت ایرانی قبل از ظوور اسالم چگونه بوده است؟ جواب: هویتی دینی آمیخته با اساطیر.اقوام مختلف ایرانی با

آنکه هویت های اجتماعی متفاوتی داشته اند درعقاید وارزش های زرتشت که با آموزه های اساطیری درآمیخته بودهویت

فرهنگی واحدی پیداکردند.

-2 هویت ملی باچه ویژگی هایی شناسایی می شوند؟سرزمین)جغرافیا(،تاریخ،زبان

وادبیات،سیاست،اقتصاد،فرهنگ)هنر.سبک زندگی.معماری.پوشاک و...(جمعیت،مفاخروقهرمانان و...

-3 اسالم چه تاثیری درهویت ایرانی داشته است؟ جواب : اسالم عناصر مشرکانه ی اساطیری هویت ایرانی را

نپذیرفت وایرانیان باپذیرش اسالم به تفسیری توحیدی ازهویت خوددست یافتند. عقاید وارزش های توحیدی اسالم ، ایران

را به جهان اسالم ملحق ساخت وهویت ایرانی به صورت هویت اجتماعی بخشی از جهان اسالم درآمد.

-4 فارسی دری چگونه زبانی بود؟ جواب: فارسی دری زبان سیاسی دربار وزبان رسمی مشترک اقوام مختلف

ایرانیان بود.

-5 نقش فارسی دری در جوان اسالم چگونه بود؟ جواب: به دلیل مشارکت فعال ایرانیان درحیات فکری جهان اسالم

ازمحدوده زبان سیاسی مشترک اقوام ایرانی عبور کرد وزبان فرهنگی دوم جهان اسالم شد ومرزهای هند وعثمانی تبت

وبالکان وآسیای صغیر رادرنوردید وگسترش یافت .

-6 مولوی ، سعدی وحافظ درگسترش زبان فارسی به عنوان زبان دوم فرهنگی جوان اسالم چه نقشی

داشتند ؟ جواب : این بزرگواران با مفاهیم لطیف عرفانی که مغز جهان اسالم است زبان فارسی رادر سطح جهانی

گسترش دادند.

-7 مواجوه جوان اسالم باهجمه های نظامی وسیاسی دیگراقوام چگونه بود؟ جواب: فرهنگ اسالمی درطی

سده های مختلف یا به دفع مهاجمان پرداخت ) مانند جنگ های صلیبی( یا آنهارادرون خود جذب وهضم کرد ) مانند حمله

مغول(

-8 جوان غرب چه تاثیری در ذهنیت مسلمانان وهویت فرهنگ ایرانی داشته است؟ جواب: بخش هایی

ازذهنیت مسلمانان را به خودباختگی فرهنگی دچارساخت وتصویر تاریخ نگاران ومستشرقین غربی ازجامعه اسالمی در

جوامع اسالمی وایرانی رواج داد.

-9 برخوردجوان غرب باجوان اسالم چگونه بوده است؟تجربه جدیدی است که هنوزبه پایان نرسیده استوبخش هایی

ازذهنیت مسلمانان رابه خودباختگی فرهنگی دچارساخت.

11 -هویت فرهنگی جوامع اسالمی درتصویر غرب زده و خودباخته چگونه است؟ جواب: هویتی

توحیدی وحتی اساطیری نیست. بلکه هویتی سکوالر ودنیوی است که به ابعاد تاریخی وجغرافیایی محدوداست ودرقالب

عناوین قوم گرایانه وناسیونالیستی امت اسالمی را با اقوام مختلف مانند ترک و فارس وعرب و... تقسیم می کند.

11 -واکنش متهکرین ایرانی نسبت به رویارویی بافرهنگ غرب چگونه بود؟ جواب: آثاری رادرنقد

تقلیدی به فرهنگ غرب وهویت های کاذب پدید آوردند. مانند غرب زدگی ) جال آل احمد( ، بازگشت به خویشتن )

دکترشریعتی ( خدمات متقابل اسالم وایران ) شهیدمطهری(و فطرت ) شهید مطهری (

12 -موم ترین نتیجه تحوالت درجوان اجتماعی چیست؟ انقالب ها

13 -انقالب ها چه نوع پیامدهایی به دنبال دارند؟ تحوالت هویتی

14 -انقالب اسالمی چه آثار هویتی درایران وجوان به دنبال داشت؟ 1 -احیای اندیشه بازگشت به

هویت اسالمی2 -تاریخ وجغرافیای هویت اسالمی راذیل آسمان معنوی توحیدقرارداد.)امت به جای ملت(3-

هویت اسالمی قلب تپنده بیداری اسالمی شد.4-اسالم رابه عنوان یک قطب فرهنگی جدیدظاهرساخت.5 -منجربه بازبینی

وتامل دراندیشه های اندیشمندان غربی درخصوص اینکه سکوالریسم سرنوشت حتمی بشریت است،شد.

15 -انقالب اسالمی ایران چگونه حاصل شد؟ جواب: انقالب اسالمی ایران حاصل مقاومت هویت اسالمی

جامعه دربرابر هجوم سیاسی واقتصادی غرب بود که به سبب خودباختگی فرهنگی نخبگان ورجال سیاسی به مدت یک سده

ادامه داشت .

16 -انقالب اسالمی ایران چه ارتباطی باهویت ایرانی دارد وچه تاثیری دراحیای جوان اسالم

داشته است ؟ جواب: انقالب اسالمی مقاومتی دربرابر خودباختگی فرهنگی نخبگان بود که موجب بازگشت به

خویشتن اسالمی ، الهی وتوحیدی بود نه خویشتن صرفا تاریخی وجغرافیایی دنیوی غربی.

17 -نقش امام خمینی درهویت جامعه ایرانی چگونه بود؟ جواب: ایشان بااستفاده از آموزه های قرآن واهل

بیت )ع( بابازگشت به هویت اسالمی ، تاریخ وجغرافیای خودرا درذیل آسمان معنوی توحیدی قرارداد وازمرزهای جامعه

ایرانی خود دربرابرجهان مقابل دفاع کردند.

18 -انقالب اسالمی چه تاثیری دراحیای هویت جوان اسالم داشته است ؟ جواب: جامعه ایران

بابازگشت به هویت اسالمی خود به صورت قلب تپنده بیداری اسالمی درآمد و جهان اسالم ازتصویر القاشده ی غرب

خارج شده وبه عنوان یک قطب فرهنگی جدید ظاهر می گردد.

19 -انقالب اسالمی وحیات معنوی اسالم چه تاثیری براندیشمندان جوان غرب داشته است ؟ جواب:

حیات معنوی اسالم ، افق های جدیدی برروی اندیشمندان غرب گسترده ونظریه پردازان غربی که دنیوی شدن رابه عنوان

سرنوشت مشترک وحتمی بشریت می دانستند رابه تامل وبازبینی فرخوانده است .

21 -چراموضوع حجاب دردرون کشورهای اروپایی به صورت یک مسئله درآمده است؟ جواب: چون

حجاب رانوعی نماد هویت دینی واسالمی می دانند که درحال گسترش است وبایدبامصادیق فرهنگ اسالمی ستیزکنندتا

ارزش های اسالمی درآن جوامع رواج نیابند.

خالصه درس چواردهم :

اولین شرط بقای هرجامعه ،جمعیت آن است. -راه گسترش هرفرهنگ،شناختن ،پذیرفتن وعمل کردن به آن است.هرچه

حامالن وعامالن یک فرهنگ ومعانی آن بیشترباشند،آن فرهنگ بسط بیشتری می یابد.

باتولداولین فرزند،مودت ورحمت میان اعضای خانواده بیشترمی شودورحمت میان زن وشوهر به رابطه والدین وفرزندان

تسری می یابدوباتولد فرزندان بعدی وبزرگ ترشدن خانواده ،این معانی وارزش ها گسترده ترمی شود.

کاهش جمعیت یک جهان اجتماعی به منزله محدود شدن گستره ی آن است که می تواند زمینه ساز بسط وتسلط جهان

های اجتماعی دیگرباشد.

هدف اسالم تاسیس جهان توحیدی وگسترش آن است.الزمه تحقق این هدف داشتن جمعیت مناسب است. پیامبر)ص(روز

محشر به کثرت پیروان خود مباهات می کند.

جوامع غربی به علل)افزایش سن ازدواج،افزایش بی ثباتی،فروپاشی خانواده،طالق،رفاه زدگی،عافیت طلبی،مصرف

گرایی،هزینه پنداشتن فرزندان(با کاهش جمعیت وپیری جمعیت روبه روهستند.

تدابیر وراه حل هایی که درراستای افزایش یا کاهش جمعیت است راسیاست های جمعیتی می گویند.)2بارسیاست های

کاهش جمعیت داشته ایم.ازسال45تاسال انقالب.ازسال28تاسال92)

کنش اقتصادی:فعالیت های روزمره برای تهیه ضروریات مادی ومعیشتی .

نهاداقتصاد:مجموعه کنش هاوروابطی که حول تولیدومصرف کاال وتوزیع درآمدوثروت است.

هویت اقتصادی:ویژگی های اقتصادی که جامعه راازسایر جوامع متمایز می کند.)تورم.بیکاری.وابستگی به نفت.توزیع نابرابر

امکانات.تجمل گرایی.غلبه فرهنگ مصرفی و... دولت بزرگی که می کوشدرفاه اقتصادی رابه مدد نفت ونه رواج کسب

وکار افزایش دهد و.. رفاه ناپایدار.... تحریم ها

هجوم اقتصادی به ایران : دردوره های قاجار. پهلوی وامروز - اقتصاد روزنه ورود استعمارونابودی هویت سیاسی،اجتماعی

وفرهنگی جوامع است.- ابزاری برای هویت زدایی وغارت است.

جهان غرب ،هویت خودرا براساس اقتصاد شکل می دهدوسرمایه داری عامل اصلی هویت یابی افراد وجوامع غربی است.

شیوه های اقتصادی غیرسرمایه اری رادرسراسر جهان نابود می کند.- پاشنه آشیل ایران اسالمی رااقتصاد می دانند.

راه نجات اقتصاد ایران واحیای هویت آن :اجرای قانون اساسی وسیاست های مقاومتی است.

اقتصاد مقاومتی:الگویی ازاقتصاد پیشرفته ومستقل ومستحکم است که با تعالیم اسالم با اتکا به ظرفیت های مردمی ودولتی

،روحیه جهادی وخالقیت،ریسک پذیری،امید،همبستگی،حضورفعال درتعامالت جهانی

امنیت ورفاه توام با عدالت والگویی برای جهان اسالم وبشریت

سواالت درس چواردهم :

-1 ویژگی های جمعیتی رانام ببرید:تعدادجمعیت.جوانی یاپیری جمعیت،میزان شهرنشینی یا جمعیت روستایی،میزان

اشتغال،میزان بیکاری،رشدجمعیت،میزان مهاجرت به داخل یا خارج،بارتکفل و...

-2 چراجمعیت یکی ازویژگی های هویت ملی است؟چون باافزایش تعدادجمعیت یک جامعه ، میزان هویت اجتماعی

آن جامعه افزایش می یابد وباافزایش هویت اجتماعی درواقع هویت فرهنگی گستره بیشتری خواهدداشت.)البته این پیش

فرض درصورتی صحیح است که جامعه دچارتزلزل وتعارض وبحران فرهنگی نباشد.(

-3 چه رابطه ای میان جمعیت وهویت جوامع وجوددارد؟ هرچه تعدادجمیت یک جامعه بیشترباشد انتشاردهندگان

)گسترش دهندگان (فرهنگ آن جامعه بیشترخواهدبود.زیرااعضای جهان اجتماعی،حامل وعامل یک فرهنگ ومعانی آن

هستند.

-4 اولین شرط بقای هرجامعه چیست؟جمعیت جامعه

-5 جمعیت هرجامعه،برثروت،امنیت،قدرت ومنزلت آن درمیان سایرجوامع چه تاثیری دارد؟ جمعیت یک

جامعه می تواند برمیزان ثروت ،امنیت،قدرت ومنزلت آن تاثیرمثبت ویا منفی داشته باشد.درصورتی که میزان جمعیت یک

جامعه متناسب باامکانات آن ورشدمتعادل باشدوانسجام وهماهنگی اجتماعی درحدمناسبی باشدافزایش جمعیت به افزایش

شاخص های فوق می انجامدودرغیراین صورت افزایش جمعیت موجب کاهش شاخص های اقتصادی،سیاسی واجتماعی

خواهدشد.

-6 جوامع مختلف برای تامین جمعیت مطلوب خود،چه می کنند؟ به سیاست های جمعیتی روی می آورند.

-2 جامعه کنونی ایران ازنظرجمعیت درچه وضعیتی قراردارد؟ طبق سرشماری سال 95 رشد جمعیت ایران 2/1

درصداست که ازنظربرخی جمعیت شناسان ،جمعیتی است که روبه پیری می رود.)البته برخی ازجمعیت شناسان(

-8 عینی ترین ابعاد هویت یک جامعه چیست؟ جمعیت واقتصاد آن جامعه

-9 راه گسترش وبسط هرفرهنگ دریک جامعه چیست؟ شناختن ،اندیشیدن،پذیرفتن وعمل کردن به آرمان ها،ارزش ها

وعقایدآن فرهنگ با حامالن وعامالن بیشتر)جمعیت بیشتر(

11 -افزایش جمعیت درخانواده چه تاثیری درمودت ورحمت میان اعضای خانواده دارد؟باازدواج

وتشکیل خانواده ،مودت ورحمت میان زن ومردایجادمی شود.باتولداولین فرزند،مودت ورحمت میان اعضای خانواده

بیشترمی شودورحمت ومودتی که میان زن وشوهروجوددارد،به رابطه ی فرزندووالدین تسری می یابد.باتولدفرزندان بعدی

وبزرگ ترشدن خانواده ،این معانی وارزش ها گسترده تر می شود.

11 -نظام خویشاوندی چگونه شکل می گیرد؟باگسترش خانواده ها وایجادنسبت هایی چون

پدربزرگ،خاله،دایی،عمه،دخترعمو،پسردایی و...نظام خویشاوندی شکل می گیرد.

12 -کاهش جمعیت یک جوان اجتماعی چه تاثیرات هویتی دارد؟ کاهش جمعیت یک جهان اجتماعی نیز

به منطله ی محدودشدن گستره آن است که می تواندزمینه ساز بسط وتسلط جهان های اجتماعی دیگرباشد.

13-هدف جوان اسالم چیست وچه رابطه ای با جمعیت جوان اسالم دارد؟ هدف اسالم تاسیس جهان اجتماعی

توحیدی وگسترش آن است.الزمه تحقق این هدف داشتن جمعیت مناسب است.ازاین رو پیامبراسالم روز محشربه کثرت

پیروان خودمباهات می کند.

14-درچه صورتی جوت گسترش جوان اجتماعی توحیدی ،افزایش جمعیت ضروری است؟درصورتی که اول

اینکه: فرهنگ ومعنایی که باافزایش جمعیت ،بسط می یابد،فرهنگ حق باشد،نه فرهنگ باطل .دوم اینکه :افرادواعضای این

فرهنگ نیز حامالن وعامالن معانی حق باشند.

15-چراامروزه جوامع غربی با مسئله کاهش جمعیت وپیری جمعیت روبه روهستند؟ به علت هایی مانند: باال رفتن

سن ازدواج ،افزایش بی ثباتی،فروپاشی خانواده ها وطالق،رفاه زدگی ،عافیت طلبی ومصرف گرایی وبه دنبال آن ،هزینه

پنداشتن فرزندان

12-منظورازسیاست های جمعیتی چیست ومسولیت آن برعوده کیست؟ مجموعه تدابیروراه حل هایی که

نهادسیاست باهمراهی وهمکاری مردم وبا هماهنگی بین سایرنهادها جهت حل مشکالت جمعیت چاره اندیشی می کند.

12-انواع سیاست های جمعیتی رانام ببرید؟ سیاست های جمعیتی افزایش دهنده یاکاهش دهنده جمعیت.

18-ایران درچه دوره هایی سیاست های کاهش جمعیتی رادنبال کرده است؟1 -پیش ازانقالب اسالمی که

ازسال 1345 تازمان پیروزی انقالب طول کشیدوطی آن میزان رشد ساالنه جمعیت ،از حدود1/3به 2/2 درصددرسال کاهش

یافت.2 -ازسال 1328تا1392 که رشدجمعیت از9/3به 3/1درصدکاهش یافت.

19-مهووم نسل کشی یاپاک سازی نسلی راتوضیح دهید.هرگونه اقدام به نابودی وحذف فیزیکی کل یابخشی

ازجمعیت یک گروه بومی ،قومی،مذهبی و...رانسل کشی یاپاک سازی نسلی می گویندکه نشانگرابعادهویتی جمعیت است.

22-برخی ازاصول کلی سیاست های جمعیتی ایران ازسال 1393تاکنون رانام ببرید:تشویق ازدواج وکاهش سن

ازدواج.- حمایت اززوج های جوان . – تشویق سیاست های فرزندآوری . – حذف بودجه هایی که جمعیت راکاهش می

داد.- اختصاص تسهیالت ویژه برای مادران شیرده ....

21 -منظورازکنش های اقتصادی چیست؟به آن دسته ازفعالیت های روزمره که برای تهیه وتولید وسایل ضروری

زندگی ورفع نیازهای مادی ومعیشتی خودودیگران انجام می دهیم،کنش اقتصادی می گویند.

22 -نواداقتصاد،چیست؟ مجموعه کنش ها،روابط وقواعدی که حول تولیدومصرف کاال وخدمات وتوزیع

درآمدوثروت صورت می گیرد.

23 -منظورازهویت اقتصادی یک جامعه چیست؟ ویژگی های اقتصادی که جامعه ماراازسایرجوامع متمایزمی

کند.

24 -ویژگی های هویت اقتصادی ایران چیست؟ اقتصادنفتی)وابستگی شدیدبوجه به صادرات نفتی(،دولت

بزرگ)تعدادکارکنان دولت وسطح وحجم فعالیت دولتی نسبت به کل اقتصادبزرگ باشد.(عقب ماندگی اقتصادی تاریخی

25-چه عواملی درشکل گیری هویت اقتصادی کنونی ایران دخالت داشته اند؟ کشف نفت وسرمایه های حاصل

ازفروش نفت به خارجیان هجوم اقتصادی استعمارگران اقتصادی،وابستگی اقتصادی به نفت،تحریم های اقتصادی

ومالی،جنگ تحمیلی و...

22-اقتصادایران باچه معضالتی روبه رواست؟تورم،بیکاری،وابستگی به نفت،توزیع نابرابرامکانات،تجمل گرایی،غلبه

فرهنگ مصرف گرایی

22-اقتصادنهتی)وابستگی اقتصادبه فروش نهت(چه پیامدهایی به دنبال دارد؟شکل گیری تولیدملی ضعیف

وشکننده،دولت بزرگی به وجودمی آید که می کوشدرفاه اقتصادی رابه مددنفت ونه رواج کسب وکارافزایش دهد.حتی

هزینه های آموزش وبهداشت راکه دربیشترنقاط دنیا ازمحل مالیات ها پرداخت می شود،به کمک درآمدهای نفتی تامین می

کند.

28-انواع تحریم های اقتصادی برعلیه ایران به چه منظوری اعمال شده اند؟ ایجادفشاربرجامعه تا اوال درآمدنفتی

کشوررامحدود کنند.ثانیا ازانتقال آن به کشورممانعت ورزند.

29-تاریخچه هجوم اقتصادی استعمارگران غربی به ایران چگونه است؟ درزمان قاجار باتالش برای اخذ امتیازات

مختلف مانندرویتر ورژی و...ودردوره پهلوی ازطریق تاراج نفت،فروش جنگ افزار وکاالهای مصرفی وصنایع مونتاژ

وتخریب بنیادهای تولیدملی وروح خودباوری ملت ایران

32-چرانسبت به تواجم اقتصادی غرب ملت ها واکنش نشان داده اند؟ زیرا اقتصاد ،روزنه ورود استعمارونابودی

هویت سیاسی،اجتماعی وفرهنگی جوامع به شمار می رود.

31-چرااستعمارگران حضورخودرادردیگرجوامع با هجوم اقتصادی آغاز می کنند؟ چون جهان غرب هویت

خودرابراساس اقتصاد شکل می دهدودراین جهان ،هویت انسان ها وجوامع ،بیش از هرچیز به دارایی وتوان اقتصادی آنها

وابسته است وهیچ مانعی رابرسرراه خودبرنمی تابدودرمسیرگسترش خود،شیوه های اقتصادی غیرسرمایه دارانه

رادرسراسرجهان نابودمی کند.

32 -چراجوامع غربی علیه ایران جنگ اقتصادی تمام عیاری به راه انداخته اند؟ زیرااین

کشورهااقتصادرااساس همه چیز می پندارندوتمامی شیوه های اقتصادی غیرسرمایه داری رانابودشده می بینندوپاشنه آشیل

ایران اسالمی رااقتصاد می دانند.

33-راه نجات اقتصادایران واحیای هویت آن چیست؟ اجرای قانون اساسی وسیاست های اقتصادمقاومتی

34-هویت اقتصادی نوینی که ایران به دنبال آن است چه ویژگی هایی دارد؟1-باوربه تعالیم حیات بخش اسالم

2-اتکابه ظرفیت های مولدمردمی ودولتی3-روحیه جهادی،خالقیت،نوآوری،ریسک پذیری،امید وهمبستگی4-حضورفعال

وموثردرتعامالت جهانی5 -برای مردم امنیت،رفاه وپیشرفت توام با عدالت وبرای جهان اسالم وبشریت الگویی ایرانی-

اسالمی ازرشدوشکوفایی2 -استقالل اقتصادی وخودکفایی 2-منع خام فروشی ثروت های طبیعی8 -حفظ اقتداروعزت

ملی9 -درون زایی درعین برون گرایی12 -درمقابل انواع مشکالت وموانع مقاوم وپایدارمی شود.

35-نمونه هایی ازسیاست های کلی اقتصادمقاومتی درجمووری اسالمی رانام ببرید.رفتاراقتصادی بهینه بانگاه

درون زا.حذف هزینه های اضافی.جلوگیری ازفساداقتصادی و...

32-سازوکارمقاوم سازی اقتصادایران دربرابرموانع داخلی وخارجی پیشرفت کدام است؟ اتکابه

خودباوری،افزایش انسجام وسرمایه ی اجتماعی،هماهنگی وپیوستگی دولت وملت بایکدیگرو...

32-دانش آموزان برای تحقق اقتصاد مقاومتی چه مسئولیتی برعوده دارند؟مطالعه وپژوهش ،روحیه

خودباوری،عمل به ارزش های فرهنگی جامعه و...