درس چهارم هم نشین ادبیات پایه نهم
دیدار یار غایب دانی چه ذوق دارد ؟ ابری که در بیابان بر تشنه ای ببارد
معنی : آیا می دانی دیدن یار غایب چه قدر دلنشین است ؟ مانند ابری است که در بیابان بر انسان تشنه ای می بارد .
دانش ادبی : دیدار یار غایب به ابر تشبیه شده است / تکرار ( ر) و ( ب ) نعمه حروف یا واج آرایی / ابر و باریدن ( مراعات النظیر )
متن :انسان بی دوست همواره غمگین است به بیان دیگر تنهای ییکی از دشوارترین مصائب است .
معنی : کسی که دوستی در زندگی ندارد همیشه ناراحت است یعنی تنها بودن یکی از سخت ترین بلاها و گرفتاری های زندگی است .
متن : ما را از دام و چاه این راه آگاه می سازد و آسیب های این مسیر را نشان می دهد .
دانش ادبی : دام استعاره از مشکلات و گرفتاری / چاه استعاره از گمراهی / چاه و راه ( جناس ) هستند .
متن : چه بسیارند کسانی که لاف دوستی می زنند اما درحقیقت گرگ هایی در جامه گوسفندان هستند .
دانش ادبی : کسانی تشبیه به گرگ ها شده اند / گرگ هایی در جامه گوسفندان بودن کنایه از ظاهر فریبنده داشتن .
معنی شعر : تلاش کن که از دوست بد دوری کنی زیرا دوست بد از مار ترسناک بدتر است . مار بد فقط جان تو را می گیرد و تو را نابود می کند اما یار بد علاوه بر جان تو ایمان و اعتقاد تو راهم از بین می برد .
دانش ادبی : مار و یار ( جناس ) / تکرار حرف ( ب) واج آرایی / جان و جان ( تکرار )
دانش زبانی : تنها ( قید ) است /( را) فک اضافه به معنی ( برجان تو )
معنی دو بیت سنایی : با انسان های بد کم تر دوستی و هم نشینی کن زیرا انسان های بد تو را که پاک هستی آلوده می سازند .
دانش ادبی : پلید و پاکی ( تضاد) / تکرار ( ب) در مصرع اول نغمه حروف
معنی بیت دوم :لکه ای ابر آفتاب به این بزرگی را پنهان و ناپدید می سازد ( دوستی با بدان مانند لکه ابر است که آفتاب را پنهان می کند . انسان را آلوده می سازد )
دانش ادبی : این بیت تمثیل ا ست / آفتاب استعاره از انسان های خوب و لکه های ابر استعاره از همنشین های بد است .
معنی نثر سعدی :هر کس که با انسان های بد همنشینی کند اگر هم خلق و خوی آن ها در او تاثیر نگذارد راه و روش نادرست آن ها به او نسبت داده می شود ( به او تهمت زده می شود . )
دانش ادبی : نشیند و نکند و گردد ( سحع ) دارد
معنی بیت : پسر نوج ( ع) به خاطر همنشینی با ا نسان های بد از خاندان پیامبری رانده شد و مقام و مرتبه خویش را از دست داد .
دانش ادبی : نوح و نبوت ( مراعات النظیر ) / تلمیح به داستان حضرت نوح ( ع)
معنی بیت : سگ اصحاب کهف ( یاران غار ) مدتی به خاطر همراهی با انسان های خوب به مرتبه و مقام انسانی رسید .
دانش ادبی : تلمیح به داستان اصحاب کهف
توجه : اصحاب کهف چندنفری بودند که در دوره دقیانوس از شهر بیرون رفتند و در غاری به مدت 300 سال در خواب بودند .
دانش زبانی : در مصرع دوم ( مردم ) اسم جمع نیست که کاربرد تاریخی است که در قدیم به معنی مفرد انسان بکار می رفت که فعل آن هم مفرد بکار رفته است / روزی چند ( ترکیب وصفی ) / چند صفت مبهم / روزی هسته گروه اسمی
معنی بیت : هم نشین تو باید از خودت بهتر باشد تا این که چیزی را به عقل و دین تو اضافه کند .
دانش زبانی : به ( بهتر ) صفت تفضیلی
